Διακονία σηµαίνει προσφορά ὑπηρεσίας, ἐκτέλεση τοῦ καθήκοντος, πρᾶξη, ἐφαρμογή…

Τί εἶναι ἡ διακονία

Διακονία στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, στή χριστιανική µας παράδοση, στἠ βίωση τῆς πἰστεώς µας εἶναι ἱερό ἔργο, ἔμπρακτη ἀγάπη πρός τὸν πλησίον μὲ ὅλες τίς µορφές της, ὅπως τίς περιγράφει ὁ ἀπ. Παῦλος εἰς τὸ 13ο Κεφ. τῆς Α᾿ πρός Κορινθίους ἐπιστολῆς του (στίχ. 4-8).

Διακονία εἶναι νά ζεις γιά τούς ἄλλους, εἶναι ἡ φιλοξενία, ἡ φιλαδελφία, ἡ ἀγαθοεργία, ἣ ἐλεημοσύνη.

Διακονία εἶναι ἡ σωματικἠ περιποίηση καί νοσηλεία, ἡ ἐπίσκεψη καί φροντίδα καὶ ἀνακούφιση τῶν ἀρρώστων, τῶν γερόντων, τῶν ἀναπήρων, τῶν φυλακισμένων, τῶν τοξικομανῶν, τῶν πτωχῶν, τῶν ὀρφανῶν.

Διακονία εἶναι τό «χαίρειν μετά χαιρόντων καί κλαίειν μετά κλαιόντων» (Ρωμ. ιβ’ 15). Εἶναι ἀκόμη ἡ ἀοργησία, τά σπλάγχνα οἰκτιρμῶν, ἣ συγχωρητικότητα: «Ὅταν ἁμάρτη εἰς σὲ ὁ ἀδελφός σου, ἄφες αὐτῶ… καὶ ἔσται σοι ἐλεημοσύνη»

Διακονία εἶναι ἡ µετάδοση τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, τό κήρυγμα, ἡ ἱεραποστολή.

Ἠ διακονία εἶναι ἔργο ἀγγελικό.

Ἡ διακονία εἶναι θέλημα καὶ ἐντολὴ Θεοῦ: «ὁ μείζων ὑμῶν ἔσται ὑμῶν διάκονος» (Ματθ. κγ᾽ 11),παρήγγειλε ὁ Κύριος. Αλλά καί στην Παλαια Διαθήκη συναντοῦμε τήν προτροπή: «πάντα ὅσα ἄν εὕρη ἡ χείρ σου τοῦ ποιῆσαι, ὡς ἡ δύναμίς σου ποίησον» (Έκκλησ. θ’ 10). Αὐτό τὀ νόηµα ἔχει καὶ ὁ στίχος «Θά περάσης καί σύ ἀπὸ τὸ δρόμο τῆς ζωῆς ἀλλά μιά φορά. Ὅ,τι καλό μπορεῖς νά κάνης, κάνε το τώρα Ἐπειδή δέν θά ξαναπεράσης ἀπ᾿ αὐτὴ τη ζωη»

Ἡ διακονία εἶναι χάρισμα Θεοῦ.

Χάρισμα διακονίας εἶναι καὶ ἢ μητρότητα. Πόσο τιµηµένη, ὑψηλή καί θαυμαστή, ἐξαγιαστική καὶ οὐρανοποιητική κλῆση καί ἀποστολὴ ἡ διακονία τῆς μητρότητας! Μέ ἱερή συγκίνηση ὁ Κωστῆς Παλαμᾶς ἀναφωνεῖ:

«Ὦ ΜΗΤΕΡΑ!
τῆς ζωῆς γεννήτρα καί τεχνήτρα!»

Ἡ χριστιανή μητέρα ἀναδεικνύει τήν οἰκογένειά της ἱεραποστολικό κέντρο, ἄμβωνα κηρύγματος τοῦ θείου λόγου, θερμοκήπιο πνευματικό, πού ἀφοῦ δώσει τό αἷμα της στά παιδιά της κατά τήν κύηση καὶ τή γαλουχἰα, στή συνεχεια διακονεῖ μὲ τὴν ἀγάπη τῆς καρδιᾶς της, μέ λόγο καὶ πρᾶξι, ὑπηρετεῖ. προσεύχεται, θυσιάζεται γιά τὴ χριστιανική άνατροφή ὅλων τῶν μελῶν τῆς οἰκογένειας καί ἰδιαίτερα τῶν παιδιῶν. Νἀ ἀποκτήσουν τὰ παιδιά πίστη κι ἐλπίδα κι ἀγάπη στὸν Θεό σάν ἰσχυρό ἐφόδιο γιά να µή λυγίζουν στίς δυσκολίες, γιά νά διατηροῦν τὸ θάρρος τους, τήν καθαρότητα τῆς καρδιᾶς, τὴν
εἰρήνη καὶ τῆν ἐλευθερία τῆς συνειδήσεώς τους.
Ἔτσι, µὲ τή θεία καί θεοποιό χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ μητέρα ἀναδεικνύει τὴν οἰκογένεια δυναμικό ἐργαστῆριο καί σχολεῖο πίστεως καί ἀγάπης στόν Θεό καὶ στόν πλησίον, ἐργαστῆρι ὅπου σφυρηλατοῦνται ζωντανοί πολιτισμοί, θερμοκοιτίδα καί λίκνο πού λειτουργεῖ καί ἀνατρέφει μεγάλους ἄνδρες καὶ γυναῖκες, ἐπιστημονες, ἥρωες, ἁγίους.

Ἢ διακονία εἶναι καρπὸς τοῦ ἁγίου Πνεύματος: «Ὁ δέ καρπὸς τοῦ Πνεύματος ἐστιν ἀγάπη, χαρὰ, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστη, πραοτης, ἐγκράτεια» (Γαλ. ε’ 22)

Ἡ διακονία εἶναι μίμηση Χριστοῦ. Ὁ ἴδιος μᾶς λέγει: «Ἐγώ εἰμι ἐν µέσω ὑμῶν ὡς ὁ διακονῶν» (Λουκ. κβ΄ 27). Καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος τονίζει «Τό φιλεῖν τοῦτο κοινὀν ἡμῶν καί τοῦ Θεοῦ»

Ἡ διακονία εἶναι πρόξενος τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. «Μέγα τὸ τῆς διακονίας ἔργον καὶ βασιλείας οὐρανῶν πρόξενον. Σαγήνη γάρ ἐστι τῶν ἀρετῶν πάσας τάς ἐντολάς τοῦ Θεοῦ ἐν ἑαυτῆ φέρουσα» γράφει ὁ Μ. Βασίλειος.

Η διακονία πρὸς τοὺς ἀνθρώπους εἶναι διακονία προς τόν Χριστό. Μᾶς τὸ βεβαιώνει ὁ ἴδιος: «Ἐφ’ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοί ἐποιησατε» (Ματθ. κε’ 40). Γι᾿ αὐτο ὁ ἅγιος Γρηγοριος ὁ Θεολόγος μᾶς προσκαλεῖ «Ἕως ἐστί καιρος Χριστόν ἐπισκεψώμεθα, Χριστόν
θεραπεύσωμεν. Χριστόν θρέψωμεν, Χριστόν ἐνδύσωμεν, Χριστον συναγάγωμεν, Χριστόν τιμήσωμεν».

Ἡ διακονία ὡς ἐλεημοσύνη εἶναι προσευχή: «Πτερόν ἐστι τῆς εὐχῆς ἡ ἐλεημοσύνη… ἡ εὐχή, ἐὰν μὴ ἔχη ἐλεημοσύνην ἀφανίζεται».

Παραδείγματα χριστιανικῆς διακονίας

Ὁ ἀπ. Παῦλος μαρτυρεῖ: «ταῖς χρείαις µου καὶ τοῖς οὖσι μετ᾽ ἐμοῦ ὑπηρέτησαν αἱ χεῖρες αὗται, πάντα ὑπέδειξα ὑμίν ὅτι οὔτω κοπιῶντας δεί ἀντιλαμβάνεσθαι τῶν ἀσθενούντων… μακάριόν ἐστι μᾶλλον διδόναι ἢ λαμβάνειν» (Πράξ. κ’ 34-35). Ἡ Φοίβη ἀναφέρεται ὡς διάκονος τῆς ἐκκλησίας τῶν Κεγχρεῶν (Ρωμ. ιστ’ 1). Ἡ Ταβιθά «πλήρης ἦν ἀγαθῶν ἐργων καί ελεημοσυνῶν ὧν ἐποίει» καὶ τὴν άνεστησε ὁ ἀπ. Πέτρος (Πράξ. θ᾽ 36). Στόν ἑκατονταρχο Κορνήλιο εἶπε ὁ ἄγγελος: «αἱ προσευχαι σου καὶ αἱ ἐλεημοσύναι σου ἀνέβησαν εἰς μνημόσυνον ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ» (Πράξ. ι’ 4). Κι ἔτσι στάλθηκε ὁ ἀπ.Πέτρος, ὁ ὁποῖος τοῦ εὐαγγελίσθηκε τόν Χριστὸ καί τόν ἐβάπτισε.

Φωτεινό παράδειγµα ἀποτελεῖ ἢ Βυζαντινὴ εὐποιῖα καὶ φιλανθρωπία, ποῦ ἐπιτελεῖται ὡς ἐκτέλεση τοῦ θείου θελήματος. Τό Βυζάντιο ἔκτισε ἱερά καθιδρυματα, στἁ ὁποῖα νοσηλευόταν ὁ πόνος καὶ ανακουφιζόταν ἡ ὀρφανια: ξενοδοχεῖα, νοσοκομεῖα, γηροκομεῖα, ὀρφανοτροφεῖα, βρεφοκομεῖα, λεπροκομεῖα, µαιευτήρια. Πρώτη φορά δημιουργοῦνται αὐτές οἱ λέξεις στὴν Ἑλληνικὴ γλῶσσα ἀπό τόν Δ’ μ.Χ αἰῶνα. Στό Βυζάντιο ὑπῆρχε ἕνας ὀργανισμός πού ὀνομαζόταν «ΔΙΑΚΟΝΙΑ». Κύριο ἔργο του ἦταν ἡ διανοµή ἐλεημοσυνῶν στούς πτωχούς καί ἡ προσφορᾶ πνευματικῆς βοήθειας.

Ἡ ᾿Αποστολική Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἐλλάδος κάνει κατι παρόμοιο.

Ὁ ἃγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἐφάρμοζε καί κήρυττε τὴν φιλανθρωπία, τὴν ἐπαινοῦσε δὲ ὅπου τήν συναντοῦσε. Νὰ τί ἔγραφε πρὸς τὴν Ὀλυμπιάδα:

«Οὐκ ἐπαύσω τρέφουσα πεινῶντα τόν Χριστόν, διψῶντα ποτίζουσα, γυμνόν ἐνδύουσα, ξένον συναγουσα ἀρρωστοῦντα ἐπισκοποῦσα, πρὸς δεδεμένον ἀπιοῦσα»

Ο Μ. Βασίλειος, γνωστός ὡς πατέρας τῆς χριστιανικῆς φιλανθρωπίας, ἵδρυσε στὴν Καισάρεια τὴν ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΑ μὲ νοσοκομεῖο, ὀρφανοτροφεῖο, γηροκομεῖο, ξενῶνα γιἁ τούς πτωχούς, ταξιδιώτες καὶ ἐπισκέπτες, λεπροκομεῖο, ὅπου ὁ ἴδιος περιποιόταν τὶς πληγές τῶν λεπρῶν, καί ἄλλα ἱδρύματα.

Ἐξάλλου ἡ Βυζαντινή λατρεία εἶχε κοινωνικὀ χαρακτῆρα, πού φαίνεται ἀπό τίς εὐχές κατά τίς θεῖες λειτουργίες: «Μνήσθητι Κύριε.. τῶν µεμνημένων τῶν πενήτων… Τὰ νήπια ἔκθρεψον τήν νεότητα παιδαγώγησον τὸ γῆρας περικράτησον: τούς ὀλιγοψύχους παραμύθησαι… τοῖς πλέουσι σύμπλευσον τοῖς ὁδοιποροῦσι συνόδευσον… νοσοῦντας ἴασαι».

Ἡ προσευχή γιὰ τούς ἄλλους εἶναι διακονία.

Αρχές καλῆς διακονίας

Σκοπός τῆς διακονίας μας: Ὅλα γιά τή δόξα τοῦ Χριστοῦ. «Πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε» (Α΄ Κορ. ι’ 31).

Γραμμή τῆς διακονίας μας: Ἡ ἀγάπη. «Πάντα ὑμῶν ἐν ἀγάπη γινέσθω» (Α΄ Κορ. ιστ’ 14)

Μὲ τήν ἔμπρακτη ἀγάπη νά ἀνακουφίζουμε τόν πολύμορφο ἀνθρώπινο πόνο καί νὰ προσελκύουμε ἀνθρώπους κοντά στόν Χριστό. Νὰ δίνουμε μιά φωτεινή παρουσία τοῦ Εὐαγγελίου στή ζωή τῶν καιρῶν μας, μιὰ ζωντανή μαρτυρία πώς «ἣ ἀγάπη δέν πέθανε».

Ἡ διακονία µας πρέπει νά εἶναι χριστοκεντρική.

Μέ καθαρή καρδιά, μὲ ταπείνωση καί εἰλικρινῆ διάθεση καί ἀγάπη νά διακονοῦμε: «ἱλαρόν γάρ δότην ἀγαπᾶ ὁ Θεός» (Β᾿ Κορ. θ’ 7). Ἡ διακονία µας πρέπει νά εἶναι σάν ἕνα πρόσφορο πού πρόκειται νά λειτουργηθεί. Νά τήν προσφέρουμε μέ καθαρότητα ψυχῆς, ἁγνή πρόθεση, ἀκριβῆ προετοιμασία, ἐπιμελῆ ἐκτέλεση, μέ ἀγάπη Χριστοῦ καὶ ἁγία ἀναφορά πρὀς δόξαν Θεοῦ. Νά μὴ περιμένουμε ἀναγνώριση καὶ ἀνταπόδοση: «ὅταν ποιήσητε πάντα τἀ διαταχθέντα ὑμῖν, λέγετε ὅτι δοῦλοι ἀχρεῖοί ἐσμεν, ὅτι ὃ ὀφείλομεν ποιῆσαι πεποιήκαμεν» (Λουκ. ιζ’ 10).

Ἡ χριστιανική διακονία ὡς ἁδιάκριτη καί κοινωνικὴ γίνεται πρός κάθε ἔχοντα ἀνάγκη χωρίς διάκριση καὶ μεροληψία, χωρίς μέτρα, ὄρους καὶ προυποθέσεις. Αὐτὸ μᾶς διδάσκει καί ἡ παραβολή τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτου. Ἡ χριστιανική φιλανθρωπία στὸ Βυζάντιο ἀγκάλιαζε καὶ τούς εἰδωλολάτρες, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος εἶναι τό ὕψιστο δημιούργημα τοῦ Θεοῦ κατ’εἰκόνα καί καθ᾿ ὁμοίωσή Του, πλάσμα τοῦ Θεοῦ ὑπέρ οὗ Χριστός ἀπέθανε.

Κατά τὸ παράδειγµα τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτου, ἡ ἔμπρακτη ἀγάπη προϋποθέτει:

 – Προσωπική συνάντηση μέ τόν πάσχοντα
 – Θυσία χρόνου – ποτέ νά μή δείχνουμε βιαστικοἰ
 – Απώλεια χρησίμων προμηθειῶν (κρασί, λάδι)
 – Διάθεση ἀτομικοῦ μεταφορικοῦ μέσου ἢ φροντίδα μεταφορᾶς.
 – Καθυστέρηση ἢ ἀναβολὴ ταξειδίου ἢ προγραμματισμένης ἀτομικῆς ἐργασίας
 – Ξενύχτι γιά σωματική φροντίδα καί ἐπιμέλεια τοῦ τραυματία ἢ τοῦ ἀρρώστου.
 – Δαπάνη χρημάτων γιὰ τὴν περαιτέρω φροντίδα του.
 – Ἐπανάληψι τῆς ἐπισκέψεως γιά τήν ὁλοκλήρωση τῆς βοήθειας

Στήν ἀγάπη καί διακονία τοῦ πλησίον ὁ Καλὸς Σαμαρείτης διέθεσε ὁλόκληρο τόν ἑαυτό του καὶ τά τοῦ ἑαυτοῦ του.

᾿Ακολουθοῦν μερικές ἀκόμη ἀρχές χρήσιμες γιά ὅλα τἀ ἔργα τῆς διακονίας.

– Σεβασμός τοῦ προσώπου, τῆς ἀξιοπρέπειας καὶ τῆς ἐλευθερίας τοῦ διακονουμένου, ὡς βιοψυχοκοινωνικῆς καί πνευματικῆς ὀντότητας, μοναδικῆς καί ἀνεπανάληπτης.
– Λεπτότητα, εὐγένεια, διάκριση. Δέν δίνουμε ἐντολές.
– Ἡ ἀκρόαση τοῦ πλησίον εἶναι διακονία.
– Ἡ διάθεση χρόνου, ἡ συντροφιά στόν ἐγκαταλελειμμένο εἶναι διακονία
– Τήρηση ἐχεμύθειας. «Ακήκοας λόγον, συναποθανέτω σοι (Σοφ. Σειράχ ιθ’ 10).
– Ὄχι ἀνάμιξη στὶς οἰκογενειακὲς ὑποθέσεις, οὔτε διάρρηξη τῆς καρδιᾶς τους γιά νὰ μάθουμε τά προσωπικά τους.
– Ὄχι πολλές ἐρωτήσεις, οὔτε προσωπικές ἐρωτήσεις.
– Προσοχή, νά μὴ κατακρίνουμε. Νά μή περιαυτολογοῦμε.
– Προσευχή ὅταν ξεκινοῦμε γιά τό ἔργο τῆς διακονίας.

Καὶ τὰ ἀποτελέσματα;

Πολλές φορές τά ἀποτελέσματα δέν εἶναι ὁρατά οὔτε ἄμεσα. Δέν γνωρίζουμε ποιούς διακονοῦμε, πιστοὺς ἢ ἀπίστους, ἁγίους ἣ ἁμαρτωλούς, ἀγγέλους ὅπως ὁ ᾿Αβραάμ καί ἣ Σάρρα.

Τό ἔργο τῆς χριστιανικῆς διακονίας, ἀποβλέπει στό μέλλον, στή σωτηρία τῶν ψυχῶν, στὴν αἰωνιοτητα. Σπέρνουμε ἐμεῖς καἰ μπορεῖ ἄλλοι να θερίσουν τὸν καρπό. Ὅταν φυτεύουμε ἔνα δένδρο, δὲν είμαστε σίγουροι ὅτι θά γευθοῦμε οἱ ἴδιοι τοὺς καρπούς του. Σὲ ὅλες ὅμως τἰς περιπτώσεις ἀνυπολόγιστη εἶναι ἡ προσωπική πνευματική μας ὠφέλεια, ὁ πλουτισµος σὲ ἀγάπη, σέ εὐσπλαγχνία, σέ συμπόνια, σε αὐτο-υπέρβαση, σὲ αὐτοθυσία.

Αντί Ἑπιλόγου

Καθόσον συνδεόμαστε προσωπικά μέ τὸν Κύριο τήν πηγὴ τοῦ φωτός, τῆς δυνάμης καὶ τῆς χάριτος, τόν Σωτῆρα καί Λυτρωτή μας, μέ τόν πνευματικο ἀγῶνα καὶ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας µας καί καθόσον μέσα μας ρέει τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ, τόσο ἢ διακονία µας προσφέρεται μέ ἀγάπη. Ἡ ἀγαπη εἶναι τὸ αἷμα τῆς ψυχῆς μας κι αὐτό περιέχει αἷμα Χριστοῦ πού τό λαμβάνουμε μέ τήν θεία Κοινωνία. Ἑπομένως γινόμαστε αἰμοδότες. Κι αὐτό εἶναι τό θαυμαστό, τό ἁκατάληπτο μυστήριο στἠ Χριστιανική διακονία, τὸ ὁποῖο πρέπει νά μᾶς διακατέχει, νά συντηρῆ τὸν ἐνθουσιασμό µας καί νά μᾶς κινεί σέ ἀδιάλειπτη εὐχαριστία πρός τόν Τριαδικὀ Θεό.

Δρ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΡΑΓΙΑ

Ὅμ. Καθηγήτρια Ψυχιατρικῆς Νοσηλευτικῆς Πανεπιστημίου Αθηνῶν

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μάρκου τοῦ Ἔρημίτου, Ὁμιλία ΙΙΙ Περί μετανοίας, Migne PG 65, 969D)
Μαξίμου Ὁμολογητοῦ, Κεφάλαια περί ἀγάπης. Migne PG 90, 965C.
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς τὸν Απόστολον Παῦλον ὁμιλία γ’. Migne PG 50, 483Β.
Μ. Βασιλείου, Λόγος Ασκητικός Α. ΕΠΕ 8, 120-123
Γρηγορίου Θεολόγου Λόγος περί φιλοπτωχειας, 40, Migne PG 35, 909BC.
Ἰωάννου Σιναῖτου, Κλῖμαξ, Migne PG 86, 1144D
Δ. Κωνσταντέλου, Βυζαντινὴ φιλανθρωπία καὶ κοινωνικη πρόνοια, Αθήνα 1983
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ἐπιστολὴ Β΄ πρὸς Ὀλυμπιάδα Migne PG 52, 567
Μ. Βασιλείου, Λόγος Άσκητικος Α. 120
Κλήμεντος Ρώμης. Πρὸς Κορινθίους Α, ΒΕΠΕΣ 1. 33
Μ. Βασιλειου, Ὁμιλία εἰς 44ον Ψαλμὸν, Migne PG 29, 392ΑΒ.
Μάρκου τοῦ Ἑρημίτου. περὶ τῶν οἰομένων ἐξ ἔργων δικαιοῦσθαι, Migne PG 65, 929C, 937C.
Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τὴν πρὸς Τίτον ἐπιστολὴν, Ὁμιλία στ΄ Migne PG 62, 697B.

Πηγή: Κόσμος της Ελληνίδος (τίτλος πρωτοτύπου: Διαστάσεις και προεκτάσεις του έργου της χριστιανικής διακονίας)