H συνέντευξη παραχωρήθηκε στην εκπομπή της X.Φ.E. «PAΔIOKATAΓPAΦEΣ» στο Ραδιοφωνικό Σταθμό της Πειραϊκής Εκκλησίας 91,2 FM.
«Χριστιανική Φοιτητική Ένωση.»: Κύριε Σπανουδάκη, η τέχνη μπορεί να θεωρηθεί μέσο για να φτάσει κανείς τον Θεό;
κ. Σταμάτης Σπανουδάκης: Βέβαια! Απλώς η παρεξήγηση ή το μπέρδεμα είναι ότι πολλές φορές μερικοί καλλιτέχνες δεν πιστεύουν στον Θεό. Αυτό, βέβαια, είναι το ίδιο όταν κάποιος αρνείται την μητέρα του. Δηλαδή το ταλέντο – το οποίο φέρνει και την τέχνη – είναι ένα δώρο από τον Θεό, όπως η ομορφιά και η εξυπνάδα. Δηλαδή, ο Θεός σε κάποιους ανθρώπους χαρίζει το ταλέντο – κατά τη γνώμη μου- για δύο λόγους: ο ένας είναι ότι για τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη θα είναι αυτός ο τρόπος και ο δρόμος για να πλησιάσει τον Θεό και ο δεύτερος λόγος είναι ότι ο συγκρεκριμένος καλλιτέχνης θα γίνει το όχημα μεταξύ του Θεού και των ανθρώπων που ακούν αυτόν τον άνθρωπο. Άρα το χρέος του καλλιτέχνη είναι αυτά που ακούει, αυτά που αισθάνεται, αυτά που του έρχονται από το Θεό να τα δίνει στους ανθρώπους.
«Χ. Φ. Έ.»: Ένας καλλιτέχνης κατά τη διάρκεια της δημιουργικής του πορείας μπορεί να συναντήσει τον Θεό;
κ. Σταμάτης Σπανουδάκης:Βέβαια! Αν έχει τα μάτια του ανοιχτά. O καλλιτέχνης δεν διαφέρει από τον απλό άνθρωπο όσον αφορά τη σχέση του με τον Θεό ή όσον αφορά τον δρόμο του προς τον Θεό. Δεν έχω γνωρίσει στη ζωή μου ανθρώπους, οι οποίοι ζητούν τον Θεό και δεν Tον βρίσκουν. Έχω γνωρίσει βέβαια ανθρώπους που δεν θέλουν να Τον γνωρίσουν. Δικαίωμά τους. Αλλά κάθε άνθρωπος που ζητάει αληθινά τον Θεό, Τον βρίσκει. Και η τέχνη είναι ένας δρόμος όπως άλλος δρόμος είναι ο μοναχισμός, άλλος δρόμος μπορεί να είναι και αυτός της αμαρτίας, γιατί στη Βίβλο μαθαίνουμε ότι όπου επερίσσευσε η αμαρτία, υπερίσχυσε η χάρις!
«Χ. Φ. Έ.»:Είναι αλήθεια ότι οι καλλιτέχνες είναι μοναχικοί άνθρωποι και ότι κλείνονται πολύ στον εαυτό τους;
κ. Σταμάτης Σπανουδάκης: Ναι, γιατί ο πραγματικός καλλιτέχνης πρέπει να είναι τόσο μοναχικός όσο και ο μοναχός. Αυτός είναι ο παραλληλισμός που μπορώ να κάνω, γιατί ο μοναχός αφιερώνει τη ζωή του στο να πλησιάσει τον Θεό και έτσι πετάει από πάνω του όλα τα «περιττά», που για κάποιους άλλους μπορεί να είναι πάρα πολύ ωραία. Το ίδιο πρέπει να κάνει και ο καλλιτέχνης, δηλαδή να πλησιάσει τον Θεό, την τέχνη του και να πετάξει τα «περιττά». Το μοντέλο του καλλιτέχνη που γυρνάει στα μπαράκια ή φοράει κασκόλ και λέει ότι θα εμπνευσθεί τώρα ή μεθαύριο κ.τ.λ., δεν είναι σωστό. Oι μεγάλοι καλλιτέχνες στην ιστορία της μουσικής, αλλά και στην ιστορία όλων των τεχνών ήταν δουλευταράδες. Αυτό είναι το κοινό χαρακτηριστικό. Δηλαδή, δουλεύανε όλη μέρα.
«Χ. Φ. Έ.»: Πόσο επίπονη μπορεί να είναι αυτή η δημιουργική διαδικασία;
κ. Σταμάτης Σπανουδάκης: Πολύ! Φαντάζονται οι άνθρωποι ότι το να γράψεις μουσική ή στίχους, για παράδειγμα, είναι κάτι πολύ απλό και ότι εμπνέεσαι κάνοντας μια βόλτα. O Μπάχ είχε πει παλιά πως η έμπνευση είναι το 1% και το 99% είναι ο ιδρώτας. Αυτό στα αγγλικά είναι inspiration και perspiration. Η έμπνευση έρχεται κάποια στιγμή σαν ένα μικρό φωτάκι. Έπειτα πρέπει να κάτσεις με τη δύναμή σου, τις γνώσεις και την αφοσίωσή σου να το δουλέψεις αυτό το φωτάκι.
«Χ. Φ. Έ.»: Μπορεί να υπάρξει συγκερασμός ανάμεσα στο πρότυπο του καλλιτέχνη που απομονώνεται και σ’αυτό του δημιουργού που πρέπει να είναι κοντά στον κόσμο για να του προσφέρει το όμορφο και το υψηλό;
κ. Σταμάτης Σπανουδάκης: O πραγματικός καλλιτέχνης δεν δουλεύει για τον κόσμο, αλλά για να σώσει την ψυχή του. Αμέσως μετά ίσως σωθούν και κάποιοι άνθρωποι με τη μουσική του και την τέχνη του. Αλλά ο σκοπός του καλλιτέχνη δεν είναι πρωτίστως να σώσει τον κόσμο ή να γεμίσει τον κόσμο ομορφιά, αλλά να σώσει την ψυχή του. Εδώ, βέβαια, βρίσκεται και το αιώνιο μπέρδεμα: ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι εμπορικός, πρέπει να αρέσει η δουλειά του και στον κόσμο; Ναι, πρέπει, αλλά πρώτα θα τελειώσει τον δίσκο τον οποίο θέλει να κάνει, την μουσική την οποία οραματίστηκε, και μετά θα ελπίσει να αρέσει και στον κόσμο. Όχι από το ανάποδο, να ξεκινήσει, δηλαδή, από το τί αρέσει στον κόσμο και αυτό να κάνει μουσική.
«Χ. Φ. Έ.»: Ένας καλλιτέχνης, επομένως, μπορεί να δει αυτό που κάνει σαν επάγγελμα ή σαν λειτούργημα;
κ. Σταμάτης Σπανουδάκης: Oύτε το ένα, ούτε το άλλο. Είναι η ζωή του. Αν το κάνει καλά, κατά συνέπεια θα έρθουν και τα λεφτά και η καταξίωση. Αλλά δεν ξεκινά από ‘κει.
«Χ. Φ. Έ.»: Αν ξεκινήσει ένας καλλιτέχνης ανάποδα, αυτό μπορεί να τον καταστρέψει;
κ. Σταμάτης Σπανουδάκης: Μα σαφώς! Σήμερα έχουμε κατεστραμμένη τέχνη γύρω μας. Κατεστραμμένοι καλλιτέχνες, κατεστραμμένα αυτιά, μπερδεμένη πραγματικότητα. Γιατί οι καλλιτέχνες έχουν μάθει να κυνηγούν άλλα όνειρα, όχι την αλήθεια, την ομορφιά. Κυνηγούν την καθημερινότητα, τα λεφτά, τις γυναίκες, την επιτυχία. Αυτοί, δεν είναι οι σκοποί του καλλιτέχνη.
«Χ. Φ. Έ.»: Ίσως και γι’αυτό οι νέοι σήμερα δεν μπορούν να προσεγγίσουν την τέχνη.
κ. Σταμάτης Σπανουδάκης: Δεν ξέρω κι αν θέλουν. Ένας από τους λόγους που ενδεχομένως δεν θέλουν οι νέοι να προσεγγίσουν την τέχνη είναι ότι δεν υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες παραδείγματα. Βλέπουν, δηλαδή, έναν τραγουδιστή ο οποίος χοροπηδάει. Αυτό δεν είναι τέχνη. Τη μεγάλη τέχνη δεν μπορούν να την προσεγγίσουν γιατί δεν τους δίνεται. Πρέπει να την ψάξουν. Αλλά εγώ θεωρώ παρήγορο για τη χώρα που ζούμε ότι η τέχνη όπως η δική μου – όπως κι αν είναι, μικρή ή μεγάλη, που είναι πάντως διαφορετική, γιατί ίσως είναι μόνο μουσική χωρίς στίχο- πουλάει δίσκους, το οποίο σημαίνει ότι και νέοι άνθρωποι την αγοράζουν. Το πόσοι είναι και τί ποσοστό, δεν με αφορά. Αλλά υπάρχει ελπίδα. Δηλαδή, δεν είναι όλα όπως φαίνονται. Αν μέναμε στην πραγματικότητα που μας δίνει η τηλεόραση, το ραδιόφωνο και οι εφημερίδες θα είχαμε τρελλαθεί.
«Χ. Φ. Έ.»: Από τη μια πλευρά δεν υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες που να μας δίνουν αυτή την ώθηση προς το ωραίο. Από την άλλη, όμως, ούτε και η εκπαίδευσή μας κάνει κάτι για να το διορθώσει αυτό.
κ. Σταμάτης Σπανουδάκης: Εδώ εγώ έχω μια διαφορετική γνώμη για την εκπαίδευση και την παιδεία. Τα θεωρώ και τα δύο άχρηστα. Προτιμώ, δηλαδή, έναν άνθρωπο αμόρφωτο, αλλά καλό από έναν μορφωμένο. Γιατί το κακό στον κόσμο δεν έχει έρθει από τους αμόρφωτους, αλλά από τους μορφωμένους. Την υποψιάζομαι πάρα πολύ την παιδεία. Προτιμώ μια καθαρή καρδιά. Έχω δει αμόρφωτους ανθρώπους να ακούν την μουσική μου και να δακρύζουν, ενώ αυτοί οι οποίοι με πολεμούν σε όλο μου τον δρόμο και μου στέκονται εμπόδιο, είναι οι μορφωμένοι. Oυδέποτε είχα πρόβλημα με τους ανθρώπους που δεν έχουν ιδέα από μουσική. Oι «επικίνδυνοι» είναι αυτοί που νομίζουν ότι ξέρουν. Επομένως έχω αντίθετη άποψη. Μακάρι αντί να μαθαίναμε κι άλλα να ξεχνούσαμε κι αυτά που ξέραμε και να είμαστε σαν παιδιά και στη ζωή και απέναντι στην τέχνη. Δεν καταδικάζω την γνώση , αλλά δεν είναι πανάκεια.
«Χ. Φ. Έ.»: O φορέας της πολιτείας ως μέσο διαπαιδαγώγησης στον τομέα της τέχνης μπορεί να προσφέρει κάτι;
κ. Σταμάτης Σπανουδάκης: Αυτός είναι για πέταμα! Γιατί είναι ελεγχόμενος: είσαι δικός μου, σε βοηθάω, δεν είσαι, σε πολεμάω. Τίποτα μεγάλο, εξάλλου στην ιστορία της Ελλάδος τουλάχιστον, δεν έχει γίνει από φορείς, αλλά από μονάδες. O Μεγαλέξανδρος ήταν μονάδα, το ίδιο και Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και ο Χατζιδάκης και άλλοι. Oι φορείς δεν μπορούν να κάνουν τίποτα. Oι φορείς μπορούν να έρθουν μετά και να βοηθήσουν στο έργο της μονάδας ή να προσπαθήσουν να το ρίξουν. Στις μέρες μας, οι επίσημοι φορείς του πολιτισμού προσπαθούν να γκρεμίσουν αυτό που κάνω. Δεν τα καταφέρνουν. Βέβαια θα ήταν πολύ πιο ωραία να προσπαθήσουν να με βοηθήσουν. Θα ήταν πολύ πιο ωραία όχι για μένα, αλλά για ‘μας ,για την Ελλάδα.
«Χ. Φ. Έ.»: Σας ευχαριστούμε πολύ.
H συνέντευξη παραχωρήθηκε στην εκπομπή της X.Φ.E. «PAΔIOKATAΓPAΦEΣ» στο Ραδιοφωνικό Σταθμό της Πειραϊκής Εκκλησίας 91,2 FM