ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ μὲ τὸν ὁσιολογιώτατο Ἱερομόναχο π. Νίκωνα,
ἀπὸ τὴ Νέα Σκήτη τοῦ Ἁγίου Ὅρους
«Παρεμβολή»: π. Νίκων, θὰ θέλαμε, κατ’ ἀρχὰς νὰ μᾶς πεῖτε τί εἶναι αὐτὸ ποὺ ἀποκαλοῦμε «λογισμὸ» στὴ γλώσσα τῆς Ἐκκλησίας.
π. Νίκων: Ὁ λογισμὸς στὴ γλώσσα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὅ,τι εἶναι καὶ στὴν καθημερινὴ γλώσσα. Ἡ σκέψη ποὺ ἔρχεται ἢ ποὺ γεννιέται ἀπὸ ἐμᾶς. Ἡ σκέψη ποὺ ἐπανέρχεται, ἐπιμένει καὶ εἴτε μᾶς βασανίζει εἴτε μᾶς χαροποιεῖ.
«Π»: Ὑπάρχουν καλοὶ καὶ κακοὶ λογισμοὶ καί, ἐὰν ναί, πῶς μποροῦμε νὰ διακρίνουμε ἐὰν ἕνας λογισμὸς εἶναι ἐκ Θεοῦ ἢ ἐκ τοῦ πονηροῦ;
π. Ν.: Αὐτὸ εἶναι τὸ πρόβλημα, ὅτι ναὶ ὑπάρχουν καὶ καλοὶ καὶ κακοὶ λογισμοί· καὶ οἱ κακοὶ φαίνονται. Τὸ πρόβλημα εἶναι ὅταν οἱ κακοὶ ἔρχονται σὰν καλοί. Γιατί ὁ διάβολος αὐτοὺς ποὺ ἀγωνίζονται δὲν τοὺς πολεμᾶ τόσο μὲ κακοὺς ὅσο μὲ καλοὺς λογισμοὺς ποὺ θὰ ὁδηγήσουν σὲ κάτι κακό. Σὲ αὐτὸ ἀναφέρονται οἱ Πατέρες ὅταν θυμοῦνται τὸν στίχο τοῦ 90οῦ Ψαλμοῦ ποὺ λέει «πεσεῖται ἐκ τοῦ κλίτους σου χιλιὰς καὶ μυριὰς ἐκ δεξιῶν σου», δηλαδὴ θὰ σὲ πολεμήσουν χίλιοι κακοὶ λογισμοὶ (οἱ ἐξ ἀριστερῶν λογισμοί), ἀλλὰ μυριάδα ἐκ δεξιῶν, δέκα χιλιάδες φορὲς περισσότεροι λογισμοὶ ποὺ ἔρχονται ἐκ δεξιῶν καὶ φαίνονται καλοί. Εἶναι καλοὶ λογισμοὶ ἀλλὰ ποὺ σὲ πολεμοῦνε, ποὺ εἶναι ἐχθροὶ γιὰ ἐσένα. Αὐτὴ εἶναι ἡ δυσκολία στὴ διάκριση τῶν λογισμῶν· δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ ξεχωρίσει ἂν ἕνας καλὸς λογισμὸς εἶναι πάντα γιὰ καλό. Τὸν κακὸ τὸν ἀναγνωρίζει. Προσπαθεῖ νὰ σὲ ρίξει στὴν ἁμαρτία ποὺ φαίνεται. Τὸν ἀπορρίπτεις. Ὅταν θέλει νὰ πειράξει κάποιον ὁ πονηρὸς δὲν θὰ πεῖ «Πόρνεψε! Κλέψε! Ἐξαπάτησε! Μὴν πληρώνεις τὸν ἐργάτη σου». Θὰ τοῦ φέρει καλοὺς λογισμοὺς ποὺ θὰ τὸν ὁδηγήσουν στὴν πτώση. Θὰ τοῦ πεῖ δηλαδὴ «αὐτὴ ἡ γυναίκα ἔχει ἀνάγκη, πρέπει νὰ τὴ βοηθήσεις. Τί ἀγάπη ἔχεις; Τί χριστιανὸς εἶσαι; Δὲν μπορεῖ ἕνας χριστιανὸς νὰ ἀδιαφορεῖ γιὰ ἕναν ἄνθρωπο ποὺ βρίσκεται σὲ θλίψη καὶ σὲ στεναχώρια». Καὶ ἔτσι, σιγὰ σιγά, ἀρχίζει νὰ θερμαίνεται ἡ καρδιὰ τοῦ ταλαίπωρου χριστιανοῦ πρὸς τὴν ἁμαρτία. Καὶ πραγματικὰ τὴ βοηθάει καὶ τὴν ὠφελεῖ. Βοηθώντας ὅμως ἐκείνη τὴ γυναίκα, πέφτει σιγὰ σιγὰ σὲ πτώση καὶ ἀρχίζει νὰ δικαιολογεῖ καὶ τὴν πτώση του καὶ ἀρχίζει νὰ χάνει τὴν γυναίκα του καὶ τὴν οἰκογένειά του καὶ τὰ παιδιά του. Πάντοτε ντυμένος μὲ τὸ ἔνδυμα τῆς «ἱεραποστολῆς». Ὠφελῶ καὶ κάνω αὐτὸ ποὺ πρέπει σὲ κάποιον ἄνθρωπο ποὺ ἔχει ἀνάγκη. Νὰ πῶς ἔρχεται ὁ διάβολος· ντυμένος μὲ τὸ ροῦχο τῆς ἀγάπης! Σὰν καλὸς λογισμός. Ἐκεῖ εἶναι τὸ ἐπικίνδυνο. Μπορεῖ κάποιος μὲ ἕναν καλὸ λογισμὸ νὰ διαλύσει τὸ σπίτι του.
Σὲ κάποια ὁμιλία, ὅταν βγῆκα, ἦταν κάποιος ἔξω. Χάρηκε ποὺ μὲ εἶδε, ἦρθε καὶ μὲ χαιρέτησε καὶ μοῦ λέει «Γέροντα, ὅταν σᾶς γνώρισα ἤμουν μακριὰ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ ὅταν σᾶς γνώρισα ἄλλαξε ὅλη μου ἡ ζωὴ καὶ τὸ εἶπα καὶ στὴ γυναίκα μου, τὸ εἶπα καὶ στὰ παιδιά μου». Ἐγὼ βλέποντας τὸν ἐνθουσιασμό του ἄρχισα νὰ καταλαβαίνω ὅτι κάτι δὲν πάει καλά. «Καὶ τοὺς μίλησα καὶ σὲ ἐκείνους γιὰ τὴν Ἐκκλησία, τοὺς μίλησα γιὰ τὸν Χριστό, γιὰ τὰ Μυστήρια, γιὰ ὅλα αὐτὰ ποὺ λέτε στὶς ὁμιλίες σας». Τοῦ λέω «Ἀντὶ νὰ τοὺς μιλᾶς καὶ νὰ τοὺς λές, καλύτερα νὰ τοὺς δείχνεις πῶς εἶναι ἕνας ποὺ ὠφελεῖται ἀπὸ τὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ ἐξομολογεῖται, ποὺ κοινωνάει. Ἀντὶ νὰ τὸ λὲς καὶ νὰ τοὺς ζαλίζεις τὸ κεφάλι καλύτερα νὰ μιλᾶς μὲ τὸ στόμα κλειστό». Ἀλλὰ φυσικὰ γιὰ νὰ μιλήσεις μὲ τὸ στόμα κλειστό, πρέπει νὰ ἔχεις κάνει δουλειὰ στὸν ἑαυτό σου. Καὶ ἐπειδή, ναὶ μὲν εἴμαστε τεμπέληδες, ὅμως ἔχουμε ἀγάπη καὶ ἱεραποστολικὸ ζῆλο, ὁρμᾶμε στὸν ἄλλο νὰ τοῦ ἀλλάξουμε τὰ φῶτα. Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν νὰ τὸν διώξουν ἀπὸ τὸ σπίτι. Νά, πῶς ὁ διάβολος διέλυσε τὸ σπίτι μὲ τὴν «ἀγάπη τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως». Τοὺς ζάλισε. Τοὺς τρέλανε στὰ κηρύγματα καὶ στὶς συμβουλές. Νά, πῶς ὁ διάβολος ἔρχεται ντυμένος μὲ τὸ ροῦχο τῆς ἀγάπης. Ἡ ἀγάπη εἶναι τὸ ἀγαπημένο ροῦχο τοῦ διαβόλου. Ὁ διάβολος μόνο γιὰ ἀγάπη μιλάει, δὲν εἶναι χαζός. Ἀρκεῖ αὐτὴ ἡ ἀγάπη νὰ μὴν ἔχει καμία σχέση μὲ τὴν πραγματική, μὲ τὴν ἀλήθεια. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Χριστὸς ποὺ εἶπε «Ἐγὼ εἶμαι ἡ Ἀγάπη» εἶπε καὶ «Εἶμαι καὶ ἡ Ἀλήθεια καὶ ἡ Ὁδὸς καὶ ἡ Ζωή».
Ἡ ἀγάπη ξεκινάει στὴν πράξη ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας καὶ μετὰ χωρὶς νὰ θέλουμε ἁπλώνεται καὶ στοὺς ἄλλους. Ὄχι ἡ ἐπιθετικὴ ἀγάπη ποὺ θέλει σώνει καὶ καλὰ νὰ ὠφελήσει τοὺς ἄλλους, ποὺ ἐπιτίθεται ἀπὸ ἐνδιαφέρον στοὺς ἄλλους, ποὺ πιέζει τοὺς ἄλλους. Ὄχι! Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ διαβόλου, δὲν εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ δὲν ἔχει μόνο ἀγάπη γιὰ τὸν ἄλλο, ἔχει καὶ σεβασμὸ πρὸς τὸν ἄλλο. Γι’ αὐτὸ ἂν ἔχουμε ἀγάπη καὶ θέλουμε νὰ βοηθήσουμε τοὺς ἄλλους, νὰ ξεκινήσουμε ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας. Ἡ Ἱεραποστολὴ ξεκινάει ἀπὸ τὸν Ἱεραπόστολο. Νά, πόσο εἶναι ἐπικίνδυνοι οἱ λογισμοί. Καὶ οἱ ἐκ δεξιῶν, περισσότερο ἀπὸ τοὺς ἐξ ἀριστερῶν λογισμοὺς ποὺ φαίνονται ὅτι εἶναι κακοί. Βλέπεις τὸν ἄλλο, πῆγε νὰ ὠφελήσει μία γυναίκα, ἀλλὰ διαλύει τὸ σπίτι του καὶ δὲν καταλαβαίνει ὅτι δὲν εἶναι χριστιανικὸ ἐνδιαφέρον αὐτὸ ποὺ νιώθει γιὰ τὴν ἄλλη γυναίκα, ἀλλὰ πόλεμος ἐκ τοῦ πονηροῦ. Γιατί δὲν ἐμφανίζεται ἐξ’ ἀρχῆς ὡς σαρκικὴ ὤθηση ἀλλὰ ὡς πνευματικὴ ἀρετή. Γι’ αὐτὸ οἱ χριστιανοὶ κινδυνεύουν περισσότερο ἀπὸ τὶς ἀρετὲς καὶ τοὺς καλοὺς λογισμούς, παρὰ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ τοὺς κακοὺς λογισμούς. Καὶ ἐπειδὴ δὲν μποροῦμε νὰ τὰ ξεχωρίσουμε, νὰ κοιτᾶμε νὰ εἴμαστε ταπεινοὶ ὅταν λέμε «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησέ με», ὅταν ἐξομολογούμαστε.
«Π»: Πῶς ξεκινᾶ καὶ πῶς ἐξελίσσεται ἕνας κακὸς λογισμὸς καὶ ἀπὸ ποιὸ σημεῖο ξεκινᾶ ἡ δική μας εὐθύνη γιὰ τοὺς λογισμούς μας;
π. Ν.: Τὸ πῶς ξεκινᾶ ὅλοι τὸ ξέρουμε γιατί ὅλοι ἔχουμε πολεμηθεῖ ἀπὸ ἁμαρτωλοὺς λογισμούς. Ἀπὸ ἐκεῖ καὶ πέρα, ἡ εὐθύνη τοῦ καθενός, ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸν καθένα προσωπικά. Ὅταν ἐσὺ πολεμᾶς τὸν κακὸ λογισμό, ἃς ὑπάρχει ὁ κακὸς λογισμός, τότε αὐτὸς ὄχι μόνο δὲν σὲ βλάπτει, ἀλλὰ σὲ ὠφελεῖ κιόλας. Γιατί πολεμᾶς, ἀγωνίζεσαι γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Καὶ ὁ κακὸς λογισμὸς γιὰ κάποιο ὄφελός σου γίνεται. «Κλέψε γιὰ νὰ ἔχεις λεφτά… Πόρνεψε γιὰ νὰ νιώσεις τὴν ἀπόλαυση… Μὴ δίνεις λεφτὰ σὲ αὐτὸν ποὺ σοῦ δουλεύει καὶ θὰ μαζέψεις λεφτὰ γιὰ τὸ σπίτι σου…». Αὐτὰ φαίνονται. Τὸ πρόβλημα τὸ δικό μας εἶναι ὅταν ἀρχίζουμε νὰ τὸ σκεφτόμαστε, νὰ ἀσχολούμαστε μὲ τὸν κακὸ λογισμό· νὰ μὴν τὸν διώχνουμε ἀμέσως, ἀλλὰ νὰ τὸν δικαιολογοῦμε, νὰ ἀρχίζουμε νὰ συνομιλοῦμε μαζί του. Ἀπὸ ἐκείνη τὴ στιγμὴ ἀρχίζει ἡ ἁμαρτία γιὰ ἐμᾶς. Ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ θὰ τὸν δικαιολογήσουμε πλήρως καὶ θὰ ποῦμε «Δίνω λιγότερα λεφτὰ γιατί τὰ βγάζει πέρα καὶ μὲ αὐτὰ ποὺ ἔχει. Καὶ μὲ αὐτὰ ποὺ τοῦ κρατάω, θὰ ἐπεκτείνω τὴν ἐπιχείρησή μου καὶ θὰ μπορέσω νὰ κάνω περισσότερες ἐλεημοσύνες. Ἢ θὰ πάω μὲ αὐτὴ τὴ γυναίκα, φυσικὴ ἀνάγκη εἶναι, ἢ … ἤ…».
Ὅταν δικαιολογήσουμε τὸν λογισμὸ καὶ συγκατατεθοῦμε, τότε ἔχει γίνει ἡ ἁμαρτία κυριολεκτικά· «πᾶς ὁ βλέπων γυναίκα πρὸς τὸ ἐπιθυμῆσαι αὐτὴν ἤδη ἐμοίχευσεν αὐτὴν ἐν τῇ καρδία αὐτοῦ» (Ματθ. ε, 28). Ἂν δὲν τὸ κάνεις ἐπειδὴ δὲν μπορεῖς ἀπὸ ἐξωτερικὰ ἐμπόδια, γιὰ τὸν Θεὸ δὲν ἔχει καμία σημασία. Εἶδε ὅτι παραδώσαμε καὶ τὸ μυαλὸ καὶ τὴν καρδιά μας στὸν διάβολο ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἔχουμε συμφωνήσει. Ὄχι ἐπειδὴ ἔχουμε τὸν κακὸ λογισμό, ὄχι ἐπειδὴ εἶναι τὸ μυαλό μας γεμάτο ἁμαρτίες- γι’ αὐτὸ δὲν ἔχουμε εὐθύνη.
Οἱ λογισμοὶ ἔρχονται χωρὶς νὰ θέλουμε· δὲν μπορεῖς νὰ τοὺς ἐμποδίσεις. Ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος: «Δὲν μπορῶ νὰ ἐμποδίσω τὰ ἀεροπλάνα νὰ πετᾶνε πάνω ἀπ’ τὸ κεφάλι μου, δὲν θὰ τοὺς κάνω ὅμως καὶ ἀεροδρόμιο νὰ προσγειωθοῦνε μέσα μου». Ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἀρχίζεις νὰ ἑτοιμάζεις τὸ ἀεροδρόμιο γιὰ νὰ προσγειωθεῖ τὸ κακὸ καὶ νὰ μείνει μέσα σου, ἀρχίζει ἡ δική σου ἡ ἁμαρτία καὶ παύει νὰ εἶναι ὁ λογισμὸς ἐκεῖνος ποὺ σὲ πολεμάει.
Μπορεῖ νὰ ἔχεις κακοὺς λογισμοὺς καὶ νὰ παίρνεις στεφάνι ἀπὸ τὸν Θεὸ γιατί δὲν τοὺς δέχεσαι, γιατί τοὺς πολεμᾶς. Καὶ τοὺς ἀφήνει πολλὲς φορὲς ἐπίτηδες ὁ Θεὸς τοὺς κακοὺς λογισμοὺς νὰ ἔρχονται καὶ νὰ μᾶς πολεμᾶνε καὶ νὰ μᾶς βασανίζουν, γιὰ νὰ δείξουμε τὴν ἀγάπη μας στὴν πράξη, πολὺ ἁπλὸ εἶναι! Τὸ δυσδιάκριτο εἶναι ὅταν ἀρχίζουμε νὰ συζητᾶμε μαζί του καὶ ἂν συμφωνήσαμε ἢ ὄχι. Γι’ αὐτὸ ὅταν φαίνεται ὅτι εἶναι κακὸς λογισμός, μακριά! «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησέ με, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησέ με», ἐξομολόγηση συχνὴ καὶ ὁ Θεὸς «ταπεινοῖς δίδωσι χάριν» (Ἰακ. δ΄ 6). Καὶ ὅταν ἔρθει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, φωτιζόμαστε καὶ καταλαβαίνουμε καλύτερα.
«Π»: Πῶς μποροῦμε νὰ ἐλαφρύνουμε τὸ βαρὺ φορτίο τῶν λογισμῶν;
π. Ν.: Μὲ τὴν ἐξομολόγηση καὶ τὴν ταπείνωση. «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς» (Ματθ. ια΄ 28), «χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰωάν. ιε΄ 5). Ἐπιμένουμε στὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησόν με», ἐπιμένουμε στὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Δὲν μποροῦμε νὰ σωθοῦμε ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μας. Καὶ ἐπειδὴ ὁ λογισμὸς μπορεῖ νὰ μᾶς ἀπομακρύνει ἀπὸ αὐτὰ ποὺ μᾶς σώζουνε, κοιτάζει νὰ μᾶς κάνει νὰ αἰσθανόμαστε πιὸ ἔξυπνοι ἀπὸ τοὺς παπάδες, πιὸ σοφοὶ ἀπὸ τοὺς Μητροπολίτες, πιὸ ὀρθόδοξοι ἀπὸ τοὺς θεολόγους.
«Π»: Ἀναφέρατε προηγουμένως ὅτι ὁ Θεός, κάποια στιγμὴ θὰ στείλει τὴ Χάρη του καὶ θὰ μᾶς φωτίσει. Γιατί ὅμως ὁ Θεός, ὁ ὁποῖος εἶναι πανταχοῦ Παρών, χωρὶς τὸ θέλημα τοῦ ὁποίου τίποτα δὲν συμβαίνει καὶ ὁ ὁποῖος μᾶς ἀγαπάει ἕως Σταυροῦ, ἐπιτρέπει νὰ ἔχουμε συχνὰ αὐτὸ τὸν πόλεμο τῶν λογισμῶν;
π. Ν.: Γιὰ νὰ δείχνουμε ἰδιαίτερα συχνὰ καὶ πόσο Τὸν ἀγαπᾶμε. Γιὰ νὰ δείχνουμε συχνὰ στὴν πράξη: «Ὄχι! Δὲν θὰ πάω μὲ τὸν διάβολο, θὰ πάω μὲ τὸν Θεό». Ὅσο γιὰ τὸ πόσο βασανιστικὸς εἶναι ὁ πόλεμος τῶν λογισμῶν, αὐτὸ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ τί ἀντέχει ὁ καθένας. Δὲν εἶναι τὸ βάσανο γιὰ ὅλους το ἴδιο. Δὲν εἶναι τὸ βάρος γιὰ ὅλους το ἴδιο. Ἄλλοι ἔχουν πιὸ πολλά, ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς πιὸ πολλά, γιὰ νὰ πάρουν καὶ στεφάνια πιὸ πολλά. Γιὰ νὰ πάρουν καὶ καλύτερο βραβεῖο. Ἕνας ποὺ κάθεται στὴν κερκίδα καὶ μασουλάει πασατέμπο καὶ πὸπ-κὸρν δὲν θὰ πάρει τὸ κύπελλο. Θὰ τὸ πάρει αὐτὸς ποὺ τρέχει καὶ ἱδρώνει καὶ κουράζεται. Ὅταν βλέπει ὁ Θεὸς ὅτι κάποιος μπορεῖ νὰ σηκώσει ἕνα βάρος περισσότερο καὶ νὰ πάρει χρυσὸ μετάλλιο, γιατί νὰ τοῦ ἐπιτρέψει λιγότερα καὶ νὰ τὸν ἀφήσει στὸ χάλκινο; Ἃς τὰ ἀφήσουμε στὸ Θεὸ τὰ βάσανα ποὺ θὰ μᾶς στείλει, καὶ τὸ βάρος τους καὶ τὴν ποιότητά τους. Ὅταν ὁ Χριστὸς λέει «Ὅποιος θέλει νὰ μὲ ἀκολουθήσει, ἃς πάρει τὸν Σταυρό του», δὲν λέει νὰ πᾶμε σὲ ἕνα κοσμηματοπωλεῖο νὰ διαλέξουμε πιὸ σταυρουδάκι μᾶς ὀμορφαίνει. Εἶναι ἁπλά τα πράγματα. Ἁπλὰ ἐμεῖς εἴμαστε τεμπελάκηδες καὶ θέλουμε μὲ λίγο κόπο περισσότερο μισθὸ καὶ μεγαλύτερο βραβεῖο. Ἔ, δὲν γίνεται! Πιὸ πολὺ βάρος θὰ σηκώσει αὐτὸς ποὺ θὰ πάρει τὸ ἀσημένιο μετάλλιο, ἀκόμα πιὸ πολὺ βάρος αὐτὸς ποὺ θὰ πάρει τὸ χρυσό. Δὲν εἶναι νὰ τοὺς λυπᾶσαι ποὺ σηκώνουν τέτοια βάρη καὶ τέτοιους Σταυρούς. Εἶναι νὰ τοὺς χαίρεσαι, γιατί θὰ τοὺς χειροκροτήσεις γιὰ τὸ μετάλλιο γιὰ τὸ ὁποῖο ἀγωνίζονται. Λοιπὸν λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «τὴν πίστιν τετήρηκα» (Τιμ. Β΄, δ΄ 7), κράτησα τὴν πίστη.
«Π»: Πόσο ἐφικτὸ εἶναι μέσα στὴ σημερινὴ κυριαρχία τῆς πληροφορίας καὶ τῆς εἰκόνας, νὰ ἀντισταθεῖ ἕνας νέος στὸν πόλεμο τῶν λογισμῶν; Συχνὰ ἀκόμα καὶ γιὰ ἕναν πιστὸ ἄνθρωπο ποὺ γνωρίζει τὰ στάδια αὐτοῦ τοῦ πνευματικοῦ πολέμου, ἡ διάκριση καὶ ἡ διαχείριση τῶν λογισμῶν φαντάζει Γολγοθάς.
π. Ν.: Εἶναι πράγματι δύσκολο νὰ κλείσεις σήμερα τοὺς νέους σὲ κάποια ἀπομόνωση. Οὔτε σὲ γυάλες, οὔτε σὲ ἐνυδρεῖα παντὸς τύπου. Ἡ πληροφόρηση ἔρχεται ἀπὸ παντοῦ, καὶ ἀπὸ ἕνα κινητό. Καὶ ὁ πόλεμος τῶν λογισμῶν καὶ ὁ πόλεμος τῶν εἰκόνων. Ἁπλούστατα, δὲν θὰ στερηθοῦμε τὶς εἰκόνες, δὲν θὰ στερηθοῦμε τοὺς ἤχους, δὲν θὰ στερηθοῦμε τίποτα. Θὰ βλέπουμε καλὲς εἰκόνες, θὰ ἀκοῦμε ὡραῖα πράγματα. Δὲν λέει κανεὶς μὴν ζεῖς! Λέει, πρόσεξε τί δέχεσαι ἀπὸ αὐτὰ ποὺ σοῦ προσφέρει ἡ ζωή. Ἀκριβῶς ὅπως καὶ ὅταν νηστεύουμε· δὲν σοῦ λέει κανεὶς μὴν τρῶς, ἀλλὰ πρόσεξε τί θὰ φᾶς. Ὅπως ἡ νηστεία ἡ σωματική, ἔτσι εἶναι καὶ ἡ νηστεία ἡ πνευματική. Θὰ φᾶς κάτι ποὺ θὰ σὲ ὠφελήσει, θὰ δεῖς κάτι ποὺ θὰ σὲ ὠφελήσει. Ὑπάρχει πληθώρα ὠφέλιμων χριστιανικῶν εἰκόνων. Δὲν ἀφήνει ὁ Θεὸς τὰ παιδιά του, σὰν πατέρας, νὰ χαθοῦν. Καὶ δὲν εἶναι χριστιανικὸ νὰ διαφημίζεις τὸν Χριστὸ σὰν ὀδοντόκρεμα. Μπορεῖ νὰ εἶναι χριστιανικὸ καὶ κάτι ποὺ δὲν μιλάει γιὰ τὸν Χριστό. Ἐγὼ εἶδα ἕνα ἔργο ποὺ εἶχε γυριστεῖ σὲ Μουσουλμανικὸ κράτος καὶ ἔδειχνε μέσα μέχρι καὶ Ἀνάσταση νεκροῦ. Ἐπειδὴ τὸ νεκρὸ παιδάκι προσευχόταν μὲ ὅλη του τὴν καρδιὰ στὸν Θεό. Καὶ λέω τώρα αὐτὸ Μουσουλμάνος τὸ ἔχει γυρίσει ἢ Χριστιανός; Μποροῦμε νὰ ὠφεληθοῦμε ὅταν θέλουμε νὰ ὠφεληθοῦμε. Ἁπλῶς σὲ αὐτοὺς ποὺ χτυπᾶνε θὰ ἀνοίξει. Θέλεις νὰ διαβάσεις ἕνα βιβλίο, δὲν πᾶς μὲ κλειστὰ τὰ μάτια στὸ βιβλιοπωλεῖο νὰ ἁπλώσεις τὸ χέρι νὰ πάρεις ἕνα βιβλίο νὰ πᾶς σπίτι νὰ τὸ διαβάσεις. Ρωτᾶς «εἶναι καλό; Ποιὸς τὸ ἔγραψε; Τί λέει;», ὅλα αὐτά. Τὸ ἴδιο καὶ γιὰ κάποιο site ποὺ μεταδίδει πληροφορίες. Δὲν τὸ ἀνοίγεις καὶ ἀρχίζεις νὰ καταπίνεις ὅ,τι σοῦ λέει. Προφητεῖες τοῦ π. Παϊσίου ἀνακατεμένες μὲ ἐξωφρενικότητες καὶ διαφημίσεις. Ρωτᾶς «εἶναι καλὸ τὸ τάδε site; Τὸ ἔχει δεῖ κανείς;». Καὶ ἀνοίγεις μόνο αὐτὰ τὰ site ποὺ θὰ σὲ ὠφελήσουν. Λένε ὅλοι ὅτι ὁ ἔξυπνος ἄνθρωπος μαθαίνει ἀπὸ αὐτὰ ποὺ παθαίνει, ἀλλὰ οἱ Κινέζοι λένε ὅτι ὁ ἔξυπνος μαθαίνει ἀπὸ αὐτὰ ποὺ παθαίνουν οἱ ἄλλοι. Δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ πάθεις καὶ ἐσὺ γιὰ νὰ μάθεις. Θέλεις νὰ δεῖς ἕνα ἔργο κινηματογραφικό. Διάβασε τὶς κριτικές, ρώτα κάποιον ποὺ τὸ εἶδε, μάθε τί εἶναι, ποῦ ἀναφέρεται καὶ μετὰ τὸ βλέπεις. Δὲν σοῦ λέει κανεὶς νὰ ζήσεις σὰν παγοκολώνα μέσα στὸν κόσμο, νὰ περπατᾶς στὸ δρόμο καὶ νὰ εἶναι τὸ μυαλό σου στὰ σύννεφα. Νὰ ζήσεις τὴ ζωὴ ποὺ σοῦ πρόσφερε ὁ Χριστὸς καὶ νὰ τὴ ζήσεις χαρούμενος. Ἀλλά, ἔτσι, προσεχτικά, νηστεύοντας ὅπως τὸ φαΐ καὶ τὶς σκέψεις. Καὶ τὰ μάτια θὰ νηστέψουν καὶ τὰ αὐτιὰ θὰ νηστέψουν. Αὐτοπειθαρχία, τὸ «mind control» ποὺ λένε οἱ ἄλλοι.
Ὁ ἄλλος κάθεται ὀκλαδὸν καὶ λέει τὸ «μάντρας» του. Κάτσε καὶ ἐσὺ σὲ ἕνα σκαμνάκι καὶ κάνε τὴ δική σου προσευχή: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησέ με». Δὲν θὰ φύγουμε ἀπὸ τὸν κόσμο. Θὰ ζήσουμε μέσα στὸν κόσμο καὶ θὰ ἀλλάξουμε τὸν κόσμο ὅταν ἀλλάξουμε ἐμεῖς. Ὄχι ὅταν τρέχουμε κουνώντας τὰ Εὐαγγέλια στὸν ἀέρα καὶ τὸν Χριστὸ καὶ τὸν Σταυρὸ γιὰ νὰ διαφωτίζουμε τοὺς ἄλλους. Θέλεις νὰ σωθοῦν οἱ ἄλλοι; Γίνε ἅγιος, καὶ θὰ σωθοῦνε.
Δὲν ὑπάρχει ἀτομικὴ σωτηρία στὴν πίστη μας, αὐτὸ εἶναι βουδιστικό. Εἴμαστε μέλη ἀπὸ τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Ὅταν ἐπιβραβεύεται ἕνα μέλος, δὲν ἐπιβραβεύεται τὸ μέλος, ἐπιβραβεύεται ὅλος ὁ ἄνθρωπος. Σκοποβολὴ κάνει κάποιος τὸ βραβεῖο τὸ παίρνει καὶ ἡ δόξα πάει σὲ ὅλο το σῶμα. Τὰ πόδια τρέχουν στοὺς ἀγῶνες ταχύτητος ἀλλὰ τὸ κύπελλο δὲν τὸ βάζουν στὰ πόδια. Βάρη σηκώνουν τὰ χέρια καὶ ἡ μέση ἀλλὰ ἡ τιμὴ εἶναι γιὰ ὅλον τὸν ἄνθρωπο. Ἔτσι γίνεται καὶ στὴν πίστη. Ἕνας χριστιανὸς ποὺ γίνεται ἅγιος, κατὰ τὸ μέτρο τῶν δυνατοτήτων του, εἶναι τιμὴ καὶ δόξα καὶ χαρὰ καὶ εὐλογία γιὰ ὅλη τὴν Ἐκκλησία. Δὲν σώθηκε ὁ π. Παΐσιος μόνος του. Δὲν σώζεται ὁ Ἐφραὶμ τῆς Ἀριζόνας μόνος του, δὲν σώθηκε ὁ π. Πορφύριος μόνος του, σώζουνε χιλιάδες κόσμο γύρω τους. Πῆγα στὴν Ἀριζόνα νὰ δῶ τὸν π. Ἐφραὶμ καὶ εἶδα ἀνθρώπους ἀπὸ τὸ Οὐζμπεκιστάν, ἀπὸ τὴν Κίνα, ἀπὸ τὴν Ἰνδονησία. Λέω ἤρθατε στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες γιὰ δουλειές; Καὶ μοῦ λένε «no, for father Efrem». Καὶ νὰ σκεφτεῖτε δὲν ἦταν ὅλοι Χριστιανοὶ Ὀρθόδοξοι!
Προσοχὴ στοὺς λογισμούς. Ὅλα ξεκινᾶνε ἀπὸ τοὺς λογισμούς. Γὶ΄ αὐτὸ αὐτὴ ἡ ἐπανάσταση ποὺ ἔφερε στὸ Ἅγιον Ὅρος, ὁ Ἐφραὶμ τῆς Ἀριζόνας μὲ τὸ κομποσκοίνι. Ἐγὼ ξέρω πῶς ἦταν τὸ Ἅγιο Ὅρος πρὶν τὸν Ἐφραὶμ τὸ ’70 καὶ πὼς εἶναι τὸ Ἅγιον Ὅρος μετὰ τὸν Ἐφραίμ. Ἕνα παπαδάκι ὀλιγογράμματο, ἕνα παπαδάκι τοῦ Δημοτικοῦ ἔκανε ἕνα ἀπίστευτο ἔργο ὅπου ποτὲ δὲν τὸ εἶχε δεῖ ὄχι μόνο ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἀλλὰ οὔτε ἡ Καθολικὴ Ἐκκλησία. Ἕνα παπαδάκι νὰ γεμίσει, νὰ στηρίξει πάνω ἀπὸ τριάντα χρόνια, χωρὶς νὰ εἶναι ὁ εὔγλωττος ρήτορας ποὺ παρασέρνει τὰ πλήθη μὲ τὸ λέγειν του, μὲ τὴν εὐφράδειά του. Κι ὅμως γίνεται ἕνα θαῦμα. Γιατί; Ἐπειδὴ ξεκίνησε ἀπὸ τὸν ἑαυτό του. Ἐπειδὴ ξεκίνησε ἀπὸ τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησέ με». Ἐπειδὴ ἔκανε αὐτὸ ποὺ λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος: «καθαρθῆναι δεῖ πρῶτον, εἶτα καθάραι». Πρῶτα θὰ καθαρισθεῖς καὶ μετὰ θὰ δείξεις στοὺς ἄλλους πῶς καθαρίζεται κάποιος.
Ἐμεῖς κάνουμε τὸ πτυχίο τῆς Θεολογίας ρόπαλο καὶ ὁρμᾶμε ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν καὶ γινόμαστε αἰτία νὰ γελοιοποιεῖται ἡ Ὀρθοδοξία. Μὲ τὰ ἐπιχειρήματά μας, μὲ τὰ ξεφωνητά μας, μὲ τὰ ὑβρεολόγιά μας. Ἁπλὰ εἶναι τὰ πράγματα, ἔχουμε παύσει ἐμεῖς νὰ εἴμαστε ἁπλοί. Ἔχουμε κάνει τὸ μυαλό μας μαλλιὰ κουβάρια καὶ κάνουμε μετὰ καὶ τὴ ζωὴ μᾶς μαλλιὰ κουβάρια. Τὰ πράγματα εἶναι ἁπλά, ὁ Θεὸς εἶναι ἁπλός. Νὰ στραφοῦμε στὸν ἑαυτό μας, νὰ προσέχουμε τοὺς λογισμούς μας, νὰ καθαρίσει τὸ μυαλὸ γιὰ νὰ καθαρίσει μετὰ ἡ καρδιά. Ἂν δὲν καθαρίσει ἡ καρδιὰ δὲν καταφέρνουμε τίποτα καὶ καθαρὸ νὰ εἶναι τὸ μυαλό. Γιατί ἡ καρδιὰ ἔχει γεμίσει, ἔχει γίνει ἀποθήκη ἀποβλήτων. Ἀλλὰ γιὰ νὰ καθαρίσει ἡ καρδιά, πρῶτον πρέπει νὰ καθαρίσει τὸ μυαλό. Τὸ μυαλὸ εὔκολα λερώνεται, εὔκολα καθαρίζεται. Ἡ καρδιὰ καθαρίζεται δύσκολα, ἀλλὰ καὶ λερώνεται δύσκολα. Καὶ ὅταν εἶναι καθαρὴ ἡ καρδιὰ τότε θὰ πηγάζει καὶ καθαροὺς λογισμούς. Διαφορετικὰ ἐκ τῆς καρδίας ἠμῶν ἐκπορεύονται ἡ σάρα, ἡ μάρα καὶ τὸ κακὸ συναπάντημα.
«Π»: Σύμφωνα μὲ πρόσφατα στατιστικὰ δεδομένα τοῦ Παγκόσμιου Ὀργανισμοῦ Ὑγείας (Π.Ο.Υ.), ἀπὸ κλινικὲς ἔρευνες προκύπτει ὅτι σὲ λίγα χρόνια, οἱ ψυχολογικὲς ἀσθένειες θὰ εἶναι ἡ κυρίαρχη μάστιγα τοῦ πληθυσμοῦ. Πιστεύετε ὅτι ὑπάρχει συσχέτιση τοῦ φορτίου τῶν λογισμῶν, μὲ ἔννοιες ὅπως ἡ ἐνοχή, ἡ κατάθλιψη καὶ ἄλλες ψυχολογικὲς καταστάσεις ποὺ πιέζουν καὶ βαρύνουν τὴν ψυχή; Ποιὰ ἡ ἀντιπρόταση τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ Εὐαγγελίου γιὰ ἐμᾶς;
π. Ν.: Αὐτὸ ποὺ εἴπαμε στὴν ἀρχή: «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς» (Ματθ. ια΄ 28). Ὅταν γυρίζουμε τὴν πλάτη στὸν Θεό, πηγαίνουμε γιὰ τὸν ψυχίατρο. Γι’ αὐτὸ ἔχουμε καταντήσει σὲ τέτοιες ἐξωφρενικότητες. Μπορεῖ κανεὶς νὰ διανοηθεῖ ὅτι ὑπάρχει σήμερα νηστειολόγος; Ὅπως λέμε παθολόγος, ὀγκολόγος ὑπάρχει καὶ νηστειολόγος. Ἄνθρωπος ποὺ βάζει ἄλλους σὲ νηστεία γιὰ νὰ βροῦν τὴν σωματικὴ καὶ ψυχική τους ὑγεία. Δὲν εἶναι νὰ γελάει καὶ νὰ κλαίει κανεὶς μὲ τὴν κατάντια τῶν ἀνθρώπων; Στὴν Ἐκκλησία ποὺ λέει νὰ νηστεύουμε δὲν πᾶμε – ποὺ εἶναι καὶ δωρεάν. Ξέρετε πόσα λεφτὰ βγάζει αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος, ποὺ τοὺς λέει τί νηστεία νὰ κάνουνε; Ὄχι δίαιτα, νηστεία. Νὰ κλείνει ραντεβοὺ μέχρι τὶς 2 ἡ ὥρα μετὰ τὰ μεσάνυχτα γιὰ νὰ πάει ὁ ἄλλος νὰ τοῦ πεῖ τί νὰ νηστέψει. Ὅταν τοῦ τὸ πεῖ ὁ παπὰς δὲν τὸ κάνει, πρέπει νὰ τοῦ τὸ πεῖ ὁ νηστειολόγος! Τὸ πρόβλημα λοιπὸν εἶναι ὅτι ἔχουν χαζέψει οἱ ἄνθρωποι. Λὲς στὸν ἄλλον νὰ κάνει δέκα, τριάντα, πενήντα μετάνοιες καὶ δὲν κάνει, καὶ μετὰ πληρώνει στὸ γυμναστήριο γιὰ νὰ κάνει ἑκατὸ push –ups. Φταίει ὁ διάβολος γι’ αὐτό; Φταῖνε οἱ ἀρχηγοὶ τῶν ξένων κρατῶν καὶ οἱ ἐχθροί της πίστεώς μας γι’ αὐτὸ ἢ ἡ ἀνοησία ποῦ κουβαλᾶμε; Λοιπὸν νὰ ξυπνήσουμε νὰ πάει τὸ μυαλὸ στὴ θέση του καὶ θὰ μᾶς χρειαστοῦν πολὺ λιγότερο οἱ ψυχίατροι καὶ οἱ ψυχαναλυτές.
«Π»: π. Νίκωνα, σᾶς εὐχαριστοῦμε πολὺ γιὰ τὴ χαρὰ αὐτῆς τῆς ἐπικοινωνίας.
Ἐπιμέλεια:
Κλεάνθης Νιζάμης
Π.Φ.
Ἀπομαγνητοφώνηση: Μόνικα Παππὰ
πηγή: Περιοδικὸ Παρεμβολὴ τεῦχος 124/2108