Ὅλοι µας γνωρίζουµε ότι η προσευχή εἶναι ο διάλογος του ανθρώπου µε τον Δημιουργό και Πλάστη Του. Κατά τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο «ὥσπερ γὰρ τῷ σώματι φῶς ἥλιος, οὕτω τῇ ψυχῇ ἡ προσευχή.»
«Εἰ οὖν τυφλῷ ζημία τὸ μὴ ὁρᾷν τὸν ἥλιον, πόση ζημία Χριστιανῷ τὸ μὴ προσεύχεσθαι συνεχῶς καὶ διὰ τῆς εὐχῆς τὸ τοῦ Χριστοῦ φῶς εἰς τὴν ψυχὴν εἰσάγειν;»[1]
Παρ’ όλα αυτά, όμως, πολλές φορές δυσκολευόμαστε ή αμελούμε να προσευχηθούμε. Θεωρούμε την προσευχή σαν ένα δυσάρεστο και κοπιαστικό καθήκον. Άλλοτε πάλι δεν αισθανόμαστε αυτήν την θέρμη και την διάθεση να ανοίξουμε τα μύχια της ψυχής μας στον Δημιουργό μας.
Την ώρα κατά την οποία ο άνθρωπος επιθυμεί να προσανατολίσει την σκέψη και την ύπαρξή του προς τον Θεό με τη προσευχή ανακύπτουν πολλές δυσκολίες και εμπόδια. Τα κυριώτερα εμπόδια πηγάζουν από τον αντίδικο μας διάβολο, ο οποίος είτε με λογισμούς, είτε με υποκίνηση άλλων ανθρώπων, είτε και με φυσικά φαινόμενα, προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή μας από την προσευχή και να την στρέψει κάπου αλλού. Βεβαίως, υπάρχουν και εμπόδια που προέρχονται από τους εαυτούς μας. Η πολυφαγία, η ραθυμία, αλλά και η κόπωση της ημέρας, μας δυσκολεύουν να συγκεντρώσουμε την προσοχή και τον νού μας στην προσευχή. Σημειώνει ένας σημερινός πνευματικός συγγραφέας, ότι στην εποχή μας με τις τόσες και τόσες εναλλαγές εικόνων, σκέψεων και τον καταιγισμό των πληροφοριών, που δεχόμαστε καθημερινά, αδυνατεί πλέον ο άνθρωπος των μεγαλουπόλεων να συγκεντρωθεί για οποιοδήποτε πράγμα, πόσο μάλλον για την προσευχή.
Η υπέρβαση αυτών των δυσκολιών απαιτεί επαγρύπνηση συνεχή και διαρκή (ισόβιο) αγώνα, από την πλευρά του πιστού. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας διδάσκει με ένα ωραίο παράδειγμα πως πρέπει να αντιμετωπίζουμε τους λογισμούς, οι οποίοι αποσπούν τον νου μας από την προσευχή. Όπως, μας λέει, ένα φως λυχναριού κινδυνεύει από τον αέρα και το προστατεύουμε με τα χέρια μας για να τη σβήσει, έτσι πρέπει να προσέχουμε κατά την ώρα της προσευχής τους διαφόρους λογισμούς να μη μας απομακρύνουν από το Πρόσωπο και το περιεχόμενο της προσευχής μας. «Φῶς ἐστι διανοίας καὶ ψυχῆς ἡ μετὰ σπουδῆς εὐχή, φῶς ἄσβεστον καὶ διηνεκές. Διὰ τοῦτο καὶ μυρίους συρφετούς λογισμῶν ἐμβάλλει ταῖς ἡμετέραις διανοίαις, καὶ ἅπερ οὐδέποτε ἐλογισάμεθα, ταῦτα συνάγων ἐν τῷ καιρῷ τῆς εὐχῆς καταχεῖ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν. Καὶ καθάπερ ἄνεμοι πολλάκις ἀπεναντίας προσπίπτοντες, λυχνιαῖον πῦρ ἀναπτόμενον ῥιπίσαντες ἔσβεσαν· οὕτω καὶ ὁ διάβολος, ἐπειδὰν ἴδῃ τὴν φλόγαν τῆς εὐχῆς ἡμῖν ἀναπτομένην, μυρίαις φροντίσιν ἔνθεν καὶ ἔνθεν ῥιπίζων, οὐ πρότερον ἀφίσταται ἕως ἂν σβέση τὸ φῶς». Διαρκής αγώνας του πιστού είναι να μη σβήσει αυτό το φως, γιατί τότε η προσευχή του καταντά άκαρπη. «Ἔως μὲν γὰρ ἔξωθεν προσβάλλῃ, δυνησόμεθα ἀντιστῆναι· ἐπειδὰν δὲ ἀνοίξωμεν αὐτω τὰς θύρας τῇς διανοίας, καὶ ἔνδον δεξώμεθα τὸν ἐχθρόν, οὐκ ἔτι λοιπὸν οὐδὲ μικρὸν ἀντιστῆναι δυνάμεθα. ἀλλὰ πανταχόθεν κατασβέσας ἡμῶν τὴν μνήμην, ὥσπερ λύχνον καπνιζόμενον, ἀφίησι τὸ στόμα ῥήματα προφέρειν κενά»[2].
Η προσευχή για να είναι καθαρή και ευάρεστη στον Κυριό μας, πρέπει να γίνεται «ἐξ ὅλης τῆς καρδίας καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας μας»[3]. Να ατενίζουμε το Πρόσωπο του Θεανθρώπου και να συμμετέχουμε ολόκληροι σε αυτό. Η τέχνη της προσευχής, όμως, μαθαίνεται με την συνεχή άσκηση και με την καθοδήγηση από εμπείρους στα πνευματικά θέματα καθοδηγητές. Τελικός στόχος της ζωής μας πρέπει να είναι τα πάντα να γίνονται ως προσευχή και λατρεία ευάρεστη στον Κύριό μας.
Επιμέλεια
Ι.Κ. Αγγελόπουλος
Διδάκτωρ θεολογίας, Λυκειάρχης
Προτεινομένη Βιβλιογραφία
Bloom Antony, Ζωντανή προσευχή (Αθήνα: Ετοιμασία, 2004).
Βloom Antony, Μάθε να προσεύχεσαι (Αθήναι:Έλαφος, χ.χ.).
Βίτη Ευσεβίου, «Εις ύψος νοητόν» (Αθήναι: Αποστολική Διακονία, 1992). Η θεοποιός προσευχή κατά τους Πατέρες [Αθήνα: Ετοιμασία, 2008).
Σαχάρωφ, Αγίου Σωφρονίου, Περί προσευχής (Έσσεξ: Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου, 1993].
Παραπομπές
[1] Ιωάννου Χρυσοστόμου (αμφιβ.), Περί προσευχής, λόγ. Α΄ (PG 50, 775).
[2] Ιωάννου Χρυσοστόμου, Περὶ τοῦ μὴ δημοσιεύειν τὰ ἁμαρτήματα, ε’ (PG 51, 358).
[3] Μαρκ. 12: 30.
πηγή: Παρεμβολή, Τεύχος 90