Τί σημαίνει γιά μένα η αγάπη στήν Πατρίδα

Καί πρίμος γύρισε ο καιρός καί πήγαν στήν πατρίδα,
Χαρά γεμάτος έφτασε στήν ποθητή του χώρα
κι έσκυβε καί τό χώμα της φιλούσε μέ λαχτάρα
κι έχυνε δάκρυα φλογερά στή γή απ’ τή χαρά του.

Ας δώσουμε πρώτα πρώτα τόν ορισμό τής λέξης:

Πατρίδα είναι ο τόπος στόν οποίο κατοικούν άνθρωποι μέ κοινή καταγωγή, μέ τήν ίδια γλώσσα, μέ τήν ίδια θρησκεία, μέ τά ίδια ήθη και έθιμα. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν κοινή ιστορία καί κοινό πολιτισμό.

Η πραγματική έννοια τής πατρίδας οφείλεται στούς Αρχαίους Έλληνες. Πρώτοι αυτοί απ όλους τούς λαούς τής αρχαιότητας θεώρησαν τήν αγάπη πρός τήν πατρίδα σάν τήν ανώτερη απ’ όλες τίς άλλες αγάπες.

Στά αθάνατα έργα τού Ομήρου συναντούμε άπειρες φορές τή νοσταλγία τών ηρώων γιά τήν πατρίδα τους. Οι παραπάνω στίχοι π.χ. από τήν Οδύσσεια δείχνουν τή νοσταλγία καί τή χαρά τού Αγαμέμνονα όταν γύρισε στήν πατρίδα του.

Αλλά κι ο Οδυσσέας μέ τήν ίδια συγκίνηση αντικρύζει τή δική του πατρίδα.

Όταν γύρισε δέν μπορούσε νά τό πιστέψει πώς βλέπει τήν Ιθάκη μπροστά του καί ρωτούσε τήν Αθηνά νά τόν διαβεβαιώσει… «Αχ πές μου αλήθεια άν έφτασα στήν ποθητή πατρίδα». Κι η Αθηνά τού απαντά:

«Μόν’ έλα τώρα νά πεισθείς τό Θιάκι νά σού δείξω.
Νά τού θαλάσσιου γέροντα Φόρκυνα τό λιμάνι.
Νά κι η στενόφυλλη ελιά στού λιμανιού τό βάθος.
Κοντά της είναι κι η βαθιά σπηλιά γεμάτη χάρες,
Πανάγιος τόπος τών Ξωθιών, πού τίς καλούν Νεράιδες.

…Κι αναγάλιασε ο δύστυχος Δυσσέας πόβλεπε
τήν πατρίδα του κι έσκυβε καί φιλούσε
τό καρπερό τό χώμα της καί στά ψηλά ουράνια
σηκώνοντας τά χέρια του ευχόνταν στίς Νεράιδες».

Σ ένα άλλο κείμενο, στόν Κρίτωνα τού Πλάτωνα, είναι πασίγνωστα τά αθάνατα λόγια τού Σωκράτη: «Καί από τή μητέρα καί από τόν πατέρα καί απ’ όλους τούς άλλους προγόνους πολυτιμότερο πράγμα είναι η πατρίδα καί σεβαστότερο καί αγιώτερο καί μεγαλύτερη αξία έχει καί στήν κρίση καί στήν εκτίμηση τών θεών καί τών μυαλωμένων ανθρώπων…».

‘Ακριβώς αυτή η αγάπη πρός τήν πατρίδα ώθησε τόν Σωκράτη νά προτιμήσει νά πεθάνει πίνοντας τό κώνειο παρά νά δραπετεύσει σέ άλλη χώρα.

Η πατρίδα είναι γιά τόν άνρωπο ένα προστατευτικό περιβάλλον πού τού προσφέρει τό κατάλληλο έδαφος γιά νά ριζώσει καί ν’ αναπτυχθεί. Μπορεί βέβαια κάποιος νά ταξιδέψει σέ ξένους τόπους καί νά βρεί εκεί ευνοϊκότερο κλίμα γιά τήν ανάπτυξή του. Τόν βοηθά όμως καί τόν εμψυχώνει η ρίζα πού κρατά μέ τήν πατρίδα.

Έχει αποδειχθεί από επιστημονικές έρευνες αλλά καί από προσωπική εμπειρία όλων τών ανθρώπων πού έχουν ξενιτευθεί ότι η διατήρηση τού δεσμού μέ τήν πατρίδα τους, παίζει πρωταρχικό ρόλο γιά τήν ομαλή ψυχολογική καί μελλοντική τους εξέλιξη.

Η πατρίδα είναι τό σπίτι μας πού μάς σκεπάζει καί μάς προστατεύει, πού μάς συγκεντρώνει καί μάς τρέφει όλους.

Τί σημαίνει όμως αγαπώ τήν πατρίδα μου χειροπιαστά καί πρακτικά; Γιατί δέν μπορεί μόνο νά σημαίνει, πώς όταν μάς χρειασθεί σέ περίπτωση πολέμου, νά τρέξουμε νά τήν υπερασπιστούμε.

Πρέπει πρώτα νά τήν γνωρίσουμε, διαφορετικά η αγάπη μας θά είναι επιπόλαιη καί δέν θά κρατήσει. «Γνωρίζω τήν πατρίδα μου» δέν
σημαίνει μόνο νά τήν γνωρίζω γεωγραφικά. Σημαίνει νά ερευνήσω καί νά μάθω καί τίς άλλες της πλευρές, πού είναι όπως αναφέραμε καί στόν ορισμό, η γλώσσα, η θρησκεία μας δηλαδή η ορθοδοξία, τά ήθη καί τά έθιμα, η ιστορία κι ο πανάρχαιος πολιτισμός μας.

Όταν ασχοληούμε μ’ αυτά καί τά γνωρίσουμε, είναι αδύνατον νά μήν συγκινηθούμε καί νά μήν εμπνευστούμε. Η δύναμή τους θα μάς χτυπήσει κατάστηθα (όπως χτυπά οποιονδήποτε Έλληνα ή ξένο τά μελετά καί εμβαθύνει σ’ αυτά) καί θά μάς κινητοποιήσει νά ψάξουμε νά βρούμε βαθύτερο νόημα στη ζωη μας, να  πετύχουμε υψηλότερους στόχους καί καλύτερες σχέσεις μέ τό περιβάλλον μας. Η μελέτη καί η γνώση τής Ορθοδοξίας καθώς επίσης καί τής αρχαίας κληρονομιάς μας, θ’ αλλάξουν ριζικά τή ζωή μας, γιατί τώρα έχουμε λοξοδρομήσει λόγω τής αγνοίας μας. Θέλω νά πώ ότι η γνώση θά επαναφέρει τά βήματά μας στό σωστό μονοπάτι πού είναι κι ο προορισμός μας (υποφέρουμε καί σάν άτομα καί σάν λαός γιατί έχουμε λοξοδρομήσει, βρισκόμαστε σέ λάθος δρόμο).

Εκτός όμως απ’ αυτά πού αναφέραμε, πρέπει νά δείξουμε ενδιαφέρον καί γιά τίς παραδόσεις τής πατρίδας μας (νά μάουμε τά βαθειά κρυμμένα νοήματά τους), όπως επίσης καί τήν παραδοσιακή μουσική καί τά τραγούδια μας. Δέν μπορούν οι νέοι μας νά τ’ αγαπήσουν αυτά, έτσι ξαφνικά, πρέπει πρώτα νά τά γνωρίσουν, νά τά μελετήσουν.

Αφού λοιπόν αποκτήσω γνώση καί δείξω ενδιαφέρον – αυτό ισχύει όχι μόνο γιά τήν αγάπη μου πρός τήν πατρίδα, αλλά γιά οτιδήποτε αγαπώ – μετά θά νιώσω μέσα μου τήν ανάγκη νά αναλάβω τίς ευθύνες μου. Γιά νά αναπτυχθεί κανονικά ένα νέο άτομο καί νά ωριμάσει ώστε νά γίνει μιά υγιής προσωπικότητα, χαρούμενη καί αισιόδοξη, πρέπει νά νιώει ότι μπορεί νά αναλάβει ευθύνες καί νά μήν στηρίζεται σέ άλλους.

Ποιές είναι άραγε οι ευθύνες μας πρός μιά πατρίδα πού τήν αγαπάμε; Η αμερικανίδα εκπαιδευτικός Ε. Drews αναφέρει σέ ένα βιβλίο της τά παρακάτω λόγια πού είπε ένας έφηβος όταν ανακάλυψε τίς δυνατότητές του: «Μού φαίνεται ότι ο Πρόεδρος Κένεντυ μιλούσε απευθείας σέ μένα όταν έλεγε: Νά μήν σάς απασχολεί τό τί μπορεί η πατρίδα σας νά σάς προσφέρει. Καλύτερα νά ερευνάτε τί μπορείτε εσείς νά προσφέρετε στήν πατρίδα σας. Ο λόγος αυτός τού Προέδρου μέ ενέπνευσε να θέλω να κάνω κάτι χρήσιμο».

Ο άνρωπος πού αγωνίζεται νά φάσει στήν ωριμότητα καί είναι παραγωγικός στόν επαγγελματικό, στόν οικογενειακό καί στόν κοινωνικό του ρόλο, προσφέρει μέ τήν ολοκλήρωσή του πολλά στήν πατρίδα του. Μιά πατρίδα, πού η πλειοψηφία τών παιδιών της είναι υγιή καί δημιουργικά άτομα, πού τά διακρίνει ο σεβασμός καί η αγάπη πρός τόν πλησίον, άτομα πού έχουν ξεκάθαρους στόχους καί ένα προορισμό, δέν θά είναι ευτυχισμένη μια τέτοια μάνα πατρίδα και δέν θά καμαρώνει τά παιδιά της;

Στό τέλος μιάς ζωής μέ πλούσια δημιουργική προσφορά, οι ηλικιωμένοι άνθρωποι νιώθουν πάντα γεμάτοι γιά τό έργο πού έχουν ολοκληρώσει καί βαδίζουν πρός τά δύσκολα γεράματα καί τό θάνατο μέ ηρεμία καί ικανοποίηση.

Γνώρισα κάποτε ένα τέτοιο άτομο πού στό τέλος μιάς ομιλίας μου μέ ρώτησε νά τού πώ μυστικά ψυχολογικά πού θά τόν βοηθήσουν νά παραμείνει υγιής, γιά νά μήν επιβαρύνει, όπως μού ομολόγησε, τήν πατρίδα του μέ τά γεράματά του (φάρμακα καί νοσοκομεία)…

Αγάπη λοιπόν στήν πατρίδα μου σημαίνει ενδιαφέρον νά γνωρίσω όλες της τίς πλευρές, τή γλώσσα, τή θρησκεία, τίς παραδόσεις, τήν ιστορία καί τόν πανάρχαιο πολιτισμό της. Σημαίνει επίσης νά αναλάβω τίς ευθύνες μου καί νά μέ απασχολεί περισσότερο τί μπορώ εγώ νά τής προσφέρω παρά τί μπορεί εκείνη νά μού προσφέρει. Η προσπάθειά μου νά ολοκληρωθώ στον επαγγελματικό, στόν οικογενειακό καί στόν κοινωνικό μου ρόλο είναι επίσης ένας τρόπος εκδήλωσης τής αγάπης μου. Επαγγελματικά νά είμαι ευσυνείδητος καί τίμιος πολίτης. Μέ τήν οικογένεια μου, νά συμβάλλω στήν ανανέωση τής κοινωνίας τής πατρίδας μου καί κοινωνικά, νά είμαι ένα υγιές κύτταρο μέ σεβασμό καί αγάπη πρός τούς άλλους. Τέλος, μέ τό νά φροντίζω τόν εαυτό μου είναι κι αυτό ένας τρόπος εκδήλωσης
τής αγάπης μου πρός τήν πατρίδα γιά νά τής δώσω όσο τό δυνατόν λιγότερο βάρος στά γεράματά μου. Θά τελειώσω μέ μερικούς στίχους πού διάλεξα από τό ποίημα τού Γ. Δροσίνη, “H πατρίδα μας”:

Ξένε πού μόνος κι έρημος σέ ξένους τόπους τρέχεις,
πές μου, ποιός είν’ ο τόπος σου καί ποιά πατρίδα έχεις;
Τή μακρινή πατρίδα μου πάντα ποώ στά ξένα.
Εκεί τά χρόνια τής ζωής περνούν ευλογημένα.

Εκεί κι ο θάνατος γλυκός, κι αφού κανείς πεθάνει
έχει στό μνήμα του Σταυρό, καντήλι, καί λιβάνι.
Στή μακρινή πατρίδα μου έχει ευωδιά καί χάρη

τό ταπεινότερο δεντρί, τό πιό φτωχό χορτάρι.

Στών μαγεμένων της βουνών τά μαρμαρένια πλάγια,
γλυκολαλούν οι πέρδικες καί κλαίει η κουκουβάγια.
Η ασημένια θάλασσα μ’ αφρούς τήν περιζώνει

κι ο ουρανός μέ τ άστρα του τή χρυσοστεφανώνει.
Φτάνει! Τή χώρα πού μού λές, τή γνώρισα, τήν είδα,
τή μακρινή πατρίδα σου έχω κι εγώ πατρίδα.

ΕΙΡΗΝΗ ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΔΑΚΗ
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια

Πηγή: Κόσμος της Ελληνίδος