Ο διάχυτος πόθος της ελευθερίας έπρεπε να κρυσταλλωθεί και να πάρει σάρκα και οστά. Ποιός θα του έδινε, όμως, το σταθερό αυτό προσανατολισμό;
Η Φιλική Εταιρεία χάρισε την υπέροχη αυτή πυξίδα στον πόθο των Ελλήνων, τον έβαλε σε κοίτη, του έδωσε πραγματική κατεύθυνση. Με ποια μέσα;
Ο Σκουφάς, ο Ξάνθος, ο Τσακάλωφ, η τριανδρία των ιδρυτών, δεν είχαν τίποτα στην διάθεση τους, απ’ όσα θα μπορούσαν να κινήσουν λαούς. Ούτε πολιτική σοφία, ούτε πνευματική υπεροχή, ούτε λάμψη κοινωνική, ούτε χρήματα. Και αυτό είναι κάτι μοναδικό στην ιστορία του κόσμου: Ότι τρείς άνδρες, γυμνοί από κάθε δύναμη εξωτερική, στερημένοι από προσόντα επίκτητα, απλοί έμποροι και επαγγελματίες, μπόρεσαν να σηκώσουν τεράστια Επανάσταση και να λευτερώσουν ένα Έθνος από δυνάστη παντοδύναμο.
«Μίλησαν για την οργάνωση της Εταιρείας, το μυστήριο της, τους βαθμούς και τα σήματα της, το σύστημα που ενεργούσε. Αυτά όλα έχουν, βέβαια, μεγάλη πρακτική αξία. Αυτό που ήταν άφθαστο και ασύγκριτο και αξιοθαύμαστο, η πραγματική δύναμη της τριανδρίας πρέπει να ζητηθεί αλλού: Στη φλόγα της ψυχής τους».
Και αυτή η φλόγα άναβε και φούντωνε από την πίστη στον Θεό και την αγάπη στη δόλια πατρίδα. Έλεγε ο όρκος των Φιλικών:
«Ορκίζομαι εις Σε, ώ Ιερά πλην Τρισάθλια Πατρίς ! Ορκίζομαι εις τας πολυχρονίους βασάνους σου, ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα, τα οποία τόσους αιώνας έχυσαν και χύνουν τα ταλαίπωρα τέκνα σου εις τα ίδια μου δάκρυα, χυνόμενα και ταύτην την στιγμήν, και εις την μέλλουσαν Ελευθερίαν των Ομογενών μου , ότι αφιερώνομαι όλος εις Σε. Εις το εξής Συ θέλει είσαι η αιτία και ο σκοπός των διαλογισμών μου. Το όνομα Σου ο οδηγός των πράξεων μου, και η ευτυχία σου η ανταμοιβή των κόπων μου…»
Χαρακτηριστικά είναι και τα λόγια που έλεγε ο «Κατηχητής» στο «Νεοφώτιστο» μετά τον όρκο του:
«Ω συπολίτα, συστημένε είς τους φίλους της Πατρίδος. Μη λησμονήσεις ποτέ τον όρκον, που έκαμες ενώπιον του αληθινού Θεού… Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος. Αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν…»
Χιλιάδες σκλάβοι έγιναν μέλη της Φιλικής Εταιρείας. Σχεδόν όλοι οι κληρικοί μυήθηκαν στο μεγάλο Μυστικό. Αναφέρεται ότι κανείς από τους Έλληνες μητροπολίτες δεν έμεινε αμύητος. Χαρακτηριστικό είναι, καθώς τονίζει ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, ότι ένας απλός ιερέας, ονόματι Γεώργιος «μύησε δεκαπέντε χιλιάδες νέα μέλη της Εταιρείας». Δεκαπέντε χιλιάδες άνθρωποι έκαναν με αυτό τον τρόπο μια ομολογία πίστεως, μία διακήρυξη μεγαλειώδη, εμπνευσμένοι από έναν απλό ιερέα!
Πηγή: ΠΝΟΕΣ ΠΙΣΤΕΩΣ, εκδόσεις “ΖΩΗΣ”, Αρχιμανδρίτου Ιωάννου Αλεξίου