Μπορούν να συνδυαστούν οι παραδοσιακές αξίες με την παγκοσμιοποιημένη εποχή μας και με τις σύγχρονες τεχνολογίες;

Και οι δύο ειδήσεις έρχονται από την Θεσσαλονίκη. Η πρώτη αναφέρεται σε μία έρευνα που διενήργησε ο Καθηγητής Ψυχολογίας κ. Γ. Πιπερόπουλος μεταξύ των πρωτοετών φοιτητών του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Το ερώτημα ήταν οι αξίες και τα πιστεύω των νέων μας και το 60% απήντησε ότι στην πρώτη θέση βάζει τις παραδοσιακές αξίες δηλαδή την Πατρίδα, την Θρησκεία, την Οικογένεια, μαζί με την Παιδεία.

Η δεύτερη είδηση μας ενημερώνει ότι ομάδα φοιτητών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου ήλθε πρώτη σε διεθνή διαγωνισμό για το ηλεκτρονικό εμπόριο, ξεπερνώντας ακόμη και αυτούς τους φοιτητές του φημισμένου αμερικανικού Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.

Και προκύπτει το εύλογο ερώτημα. Θα μπορέσει η νεολαία μας να συνδυάσει τις παραδοσιακές αξίες με την παγκοσμιοποιημένη εποχή μας και με τις σύγχρονες τεχνολογίες; Θα μπορέσει η κοινωνία μας να ξεφύγει από το αντιθετικό δίπολο παράδοση ή εξέλιξη και να απαντήσει με αυτοπεποίθηση για το μέλλον: Και παράδοση και εξέλιξη!

Ορισμένοι συμπατριώτες μας αρέσκονται σε απόλυτες τοποθετήσεις και σε δογματισμούς. Ισχυρίζονται ότι η πρόσδεση σε παραδοσιακές αξίες, όπως είναι η ελληνορθόδοξη ταυτότητα του λαού μας, παραβλάπτει την επαφή μας με την σύγχρονη τεχνολογία, με τις διεθνείς οικονομικές εξελίξεις και οδηγεί την χώρα μας στο περιθώριο. Η απάντηση της Ιστορίας αλλά και της διεθνούς πραγματικότητος είναι πολύ διαφορετική.

Ας ξεκινήσουμε με την λανθασμένη αντίληψη ότι η εμμονή στον πατριωτισμό και στο εθνικό συμφέρον είναι ξεπερασμένη σε μία εποχή κατά την οποία «πέφτουν τα σύνορα» . Κι όμως για κοιτάξτε τις ΗΠΑ. Η χώρα που κινεί την σύγχρονη παγκοσμιοποίηση κήρυξε συναγερμό και το Κογκρέσσο μίλησε για «εθνικό κίνδυνο» μόλις εμφανίσθηκε η απειλή να αγοράσουν οι Κινέζοι την αμερικανική εταιρία UNOCAL. Καλές οι θεωρίες ότι «το χρήμα δεν γνωρίζει σύνορα» , αλλά οι θεωρίες υποχωρούν όταν κινδυνεύει το εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ.

Επίσης ας ρίξουμε ένα βλέμμα στην Βρετανία. Κοιτίδα της ναυτικής παγκοσμιοποίησης του 19ου αιώνος, κι όμως κλείνει τα σύνορα και απελαύνει φανατικούς μουσουλμάνους μόλις αισθανθεί απειλή για την εθνική της ασφάλεια. Αλλά και στο εσωτερικό της Μ. Βρετανίας είδαμε στα τέλη του 2004 να επαναλειτουργεί μετά από 300 ολόκληρα χρόνια το ξεχωριστό Κοινοβούλιο της Σκωτίας. Ποιος μπορεί να ισχυρισθεί λοιπόν ότι στον 21ο αιώνα το έθνος είναι ξεπερασμένο ως αξία και ως ιδανικό;

Ας πάμε και στο ερώτημα: Συνδυάζεται η τεχνολογική και επιστημονική πρόοδος με τον σεβασμό σε θρησκευτικές παραδόσεις: Η Ιαπωνία μάς απαντά: Ναι, βεβαίως. Αναμφιβόλως πρόκειται για μία χώρα πολύ προηγμένη τεχνολογικώς. Θυμηθείτε, όμως, γιατί καθυστέρησε επί μήνες η ενθρόνιση του νέου αυτοκράτορος προ ολίγων ετών: Διότι περίμεναν να φυτρώσει το ιερό ρύζι!

Αλλά κι στην ιστορία της Ελληνορθόδοξης παιδείας έχουμε παραδείγματα συνδυασμού της θρησκευτικής παράδοσης με τις κατά καιρούς επιστημονικές εξελίξεις. Οι σύγχρονες Φυσικές Επιστήμες εισήχθησαν στην Ορθόδοξη Ανατολή από κληρικούς – διδασκάλους του 18ου αιώνος, όπως ο Ευγένιος Βούλγαρης και ο Νικηφόρος Θεοτόκης. Η πρώτη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων -με τα μέτρα της εποχής- για τον ευρύτερο Ελληνισμό ήταν η Εμπορική Σχολή της Χάλκης, η οποία ιδρύθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη περί τα μέσα του 19ου αιώνος. Μάλιστα ο πρώτος Σχολάρχης ήταν ο λόγιος ιερομόναχος Βαρθολομαίος Κουτλουμουσιανός, ο οποίος δίδασκε στα παιδιά των Ρωμιών εμπόρων τα εμπορικά μαθήματα μαζί με Θρησκευτικά και για χάρη τους συνέγραψε προχωρημένα εγχειρίδια Άλγεβρας και Φυσικής!

Στο νέο διεθνή καταμερισμό των ρόλων η Ελλάς είναι σε θέση να αξιοποιήσει τα μυαλά των παιδιών της και να καταστεί μία χώρα με προηγμένη τεχνογνωσία. Άλλωστε στις ΗΠΑ οι Ελληνοαμερικανοί διακρίνονται ως Καθηγητές Πανεπιστημίων και ως ερευνητές. Τούτο φυσικά δεν συγκρούεται με την διαφύλαξη των παραδοσιακών μας αξιών.

Η Γαλλία, όταν δημιούργησε δίπλα στην Αντίμπ μία καινούργια πόλη ειδικά για την έρευνα στον τομέα της Πληροφορικής, την ονόμασε ΣΟΦΙΑ ΑΝΤΙΠΟΛΙΣ. Οι Γάλλοι σεβάσθηκαν την ελληνική γλώσσα και ιστορία.

Δεν θα ήταν τραγική ειρωνεία εμείς οι ίδιοι να υποτιμήσουμε τους θησαυρούς του παρελθόντος μας; Τον συνδυασμό αυτό ζητούν και οι νέοι μας. Ναι στην τεχνολογία και στην εξέλιξη χωρίς, όμως να αποκοπούμε από τις ρίζες μας.

Κωνσταντίνος Χολέβας,
Πολιτικός Επιστήμων